خبرگزاری مهر – گروه استانها: بزرگترین استان کشور سرزمینی مملو از پتانسیل‌های اقتصادی است که به دلیل عدم مدیریت بسیاری از آنها به تهدید تبدیل شده‌اند و حالا مردم منتظرند مسئولان در دولت سیزدهم راهکاری برای رهایی استان از مشکلات و جهش اقتصادی در راستای رفع محرومیت و توسعه ارائه دهد.
پتانسیل‌های گردشگری، کشاورزی، معدنی در کرمان می‌تواند این استان را به یکی از استان‌های توسعه یافته کشور تبدیل کند اما متأسفانه عدم مدیریت، تحریم‌ها و شیوع کرونا فعالان این حوزه‌ها را با چالش‌های جدی مواجه کرده و از سوی دیگر تهدیدهایی مانند خشکسالی و محرومیت تاریخی که در استان وجود دارد بر مشکلات مردم افزوده است به طوری که ۱۵ درصد از جمعیت استان کرمان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی قرار گرفته‌اند.
هر چند در دولت‌های قبل اقداماتی برای توسعه استان و محرومیت زدایی انجام شده است اما با توجه به اتمام کار دولت دوازدهم در سال ۱۴۰۰ و آغاز به کار دولت سیزدهم مردم انتظار دارند دولتی انقلابی و جوان امور را در دست گیرد و با رویکردهای تخصصی مشکلات پیش روی استان را بر طرف کند.
طی سال جاری و در حالی که بر اساس پروتکل‌های بهداشتی سفر به مردم توصیه نمی‌شود، خبرگزاری مهر برای آشنایی بیشتر افرادی که خود را کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری می‌کنند؛ پیشنهاد سفری مجازی را برای آنها دارد و در این راستا به پنج وزیر، میراث فرهنگی، جهاد کشاورزی، نیرو، صنعت، معدن و تجارت و تعاون، کار و رفاه اجتماعی توصیه می‌کند در کنار سایر اعضای هیئت دولت با سفر به استان کرمان از نزدیک در جریان پتانسیل‌ها و مشکلات قرار گیرند.
وزارت میراث فرهنگی؛ ۷ اثر ثبت جهانی که مسئولان نمی‌بینند
باغ شاهزاده ماهان، کویر لوت، روستای میمند، دو قنات در بم و جوپار، ارگ بم، گلیم شریکی پیچ آثار ثبت جهانی استان کرمان هستند اما در کمال تعجب وقتی چند هفته قبل وزیر میراث فرهنگی دولت دوازدهم از استان کرمان بازدید کرد از وجود آثار تاریخی و گردشگری در کرمان شگفت زده شد. این امر یعنی وزیر از حوزه مسئولیت اش در استان آگاه نبوده است.
کرمان به عنوان بزرگترین استان کشور در کنار پتانسیل‌های بالقوه ای که دارد با کمبودها و مشکلات عدیده ای هم روبروست، این استان هر چند در نوروز امسال پذیرای مسافران نیست اما با داشتن ۷ اثر ثبت جهانی و هزار اثر ثبت ملی هنوز به جایگاه واقعی خود در صنعت گردشگری کشور نرسیده است.
با وجو د این پتانسیل‌ها اما در برخی از شهرستان‌هایی که آثار جهانی دارند حتی یک هتل هم وجود ندارد از سوی دیگر در زمینه معرفی داشته‌های کرمان به گردشگران اقدام لازم انجام نشده به همین دلیل نمی‌توان ادعا کرد که کرمان در حلقه استان‌های گردشگری قرار گرفته است.
توسعه استان کرمان در پسا کرونا بدون شک در سایه توسعه صنعت گردشگری اتفاق خواهد افتاد اما حلقه‌های گم شده متعددی در این زمینه در استان وجود دارد
هر چند کرونا صدمات زیادی به صنعت گردشگری استان وارد کرده اما بسیاری دوران شیوع بیماری را فرصتی مناسب برای توسعه زیر ساختهای گردشگری و مرمت بناهای تاریخی کرمان می‌بینند اما عملاً شاهدیم که روند مرمت بناهای تاریخی و ساخت و ساز زیر ساختهای گردشگری با رکود رو برو شده است.
از سوی دیگر محوطه تاریخی دقیانوس در جنوب کرمان نخستین گام‌ها را برای قرار گرفتن در فهرست آثار جهانی برداشته است اما این محوطه تاریخی که قدیمی ترین لوح‌های دست نوشت بشر در آنها یافت شده است هنوز برای بسیاری از مردم استان نیز ناشناخته است.
در حالی که این لوح‌ها می‌تواند مبدا کشف خط در جهان را تغییر دهد اما هنوز پیگیری‌های لازم برای خوانش این لوح‌ها و تغییر نگرش در زمینه سرمنشاء کشف خط انجام نشده است.
توسعه استان کرمان در پسا کرونا بدون شک در سایه توسعه صنعت گردشگری اتفاق خواهد افتاد اما حلقه‌های گم شده متعددی در این زمینه در استان وجود دارد که اتصال آنها به یکدیگر نیاز به نگاه تخصصی و پیگیرانه دارد.
از سوی دیگر توسعه نامتوازن داشته‌های گردشگری در استان کرمان نیز بر مشکلات افزوده است، به طوری که شهرستان‌های ریگان و فهرج در شرق استان و شهرستان‌های جنوبی استان کرمان به جز شهر جیرفت از امکانات بسیار محدود اقامتی برخوردارند و در سایر شهرستان‌ها هم وضعیت اقامتی استان قابل توجه نیست.
هر چند در دولت دوازدهم کم کاری در زمینه مرمت، احیا و توسعه زیر ساختهای میراث فرهنگی مشهود است که مردم دیار کریمان انتظار دارند در دولت سیزدهم گردشگری به عنوان چرخ محرک استان در پساکرونا مورد توجه جدی قرار گیرد.
وزارت نیرو؛ خشکسالی در کرمان اسیر اما و اگرهای طرح‌های انتقال آب
وزیر دیگری که باید از نزدیک سفری به استان کرمان داشته باشد و وضعیت منابع آبی استان کرمان را بررسی کند وزیر نیرو است، وزیر نیروی دولت آینده باید بداند که طی دولت‌های گذشته پروژه‌های انتقال آب به استان کرمان همیشه اسیر کمبود اعتبار و البته لابی گری های مسئولان استان‌های هم جوار بوده است.
استانی مانند کرمان که بارندگی بلند مدت آن در سال به ۱۲۴ میلیمتر می‌رسد سالهاست برای همین میزان اندک بارندگی نیز در مانده بوده است.
بارش‌ها در سال جاری در کرمان وضعیت بحرانی‌تری یافته و عدد و ارقام کاهش ۷۵ درصدی بارش در استان نسبت به سال آبی گذشته را نشان می‌دهد
بارش‌ها در سال جاری در کرمان وضعیت بحرانی‌تری یافته و عدد و ارقام کاهش ۷۵ درصدی بارش در استان نسبت به سال آبی گذشته را نشان می‌دهد، تغییرات اقلیمی گسترده در استان موجب بروز مشکلات اقتصادی و زیستی بیشتری در استان شده و در برخی از شهرستان‌ها تأمین آب شرب با چالش مواجه شده است.
صدها روستا در شرق استان از سکنه خالی شده‌اند و جمعیت آنها در حاشیه شهر کرمان سرریز کرده است.
انتقال آب از خلیج فارس به استان کرمان نیز تنها نیازهای بخش کوچکی از صنعت که کمتر از ۴ درصد از نیازهای آبی موجود در استان است به خود اختصاص داده است را تأمین می‌کند.
اما برای تأمین آب شرب قرار بود طرح انتقال آب از سرشاخه‌های بهشت آباد به استان کرمان کلید بخورد که سالهاست این طرح هم فراموش شده است.
هر چند بخش‌هایی مهمی از لوله کشی این طرح احداث شد اما هیچ وقت به سرانجام نرسید و نیمه کاره رها شد حالا به جای اینکه آب از این شبکه انتقال از اصفهان و یزد به کرمان منتقل شود آب خلیج فارس به یزد منتقل می‌شود!
بی عملی در زمینه انتقال آب شرب به کرمان در حالی هر سال بیشتر زندگی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد که آب بخشی از مردم شهر کرمان نیز در تابستان سال جاری در اوج شیوع کرونا به صورت سیار تأمین شد و وضعیت در شهرها و روستاهای دور افتاده بسیار بدتر بود.
طرح انتقال آب از سد صفا رود نیز که یکی از شاهکارهای دولت دوازدهم بود، هم اکنون به دلیل مخالفت‌های ساکنان جنوب استان راکد مانده است ضمن اینکه آبی هم در سد صفار رود برای انتقال به کرمان وجود ندارد. نکته جالب اینکه مطالعات اولیه این طرح توسط همان شرکتی انجام شد که مطالعات سد گتوند را انجام داده بود.
حالا در حالی کرمانی‌ها سالانه ۱.۱ میلیارد مترمکعب برداشت منفی از ذخایر آب زیر زمینی دارند که این ذخایر نیز رفته رفته رو به نابودی گذاشته‌اند و بسیاری از قنات‌ها و ذخیره گاه‌های طبیعی زیر زمینی کرمان خشک شده‌اند.
مردم استان کرمان از دولت سیزدهم انتظار دارند برای رهایی از خشکسالی در زمینه تأمین آب در کرمان راهکار و نقشه راه عملیاتی داشته باشد.
وزارت جهاد کشاورزی؛ بهشت کشاورزی گرفتار در بی تدبیری
وزیر دیگری که باید در ایام نوروز سفری به استان کرمان داشته باشد وزیر جهاد کشاورزی است، استان کرمان در کنار قابلیت‌های اقتصادی مختلف در زمینه کشاورزی سرآمد است و بخش قابل توجهی از صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی متعلق به استان کرمان است.
بزرگترین جنگل‌های دست کاشت ایران در باغ‌های پسته رفسنجان، انار، سیرجان، شهربابک، راور، کرمان و زرند قرار دارد به طوری که قبل از شیوع کرونا بیش از یک میلیارد دلار ارزآوری غیر نفتی را عاید کشور می‌کرد. کرمان همچنین بیشترین سطح زیر کشت نخلستان را در اختیار دارد و سومین تولید کننده گردو محسوب می‌شود. این در حالیست که بخش قابل توجهی از این محصولات صادر می‌شود به طوری که مثلاً در بخش پسته فقط ۱۰ درصد محصول در داخل کشور استفاده و بقیه صادر می‌شود.
با وجود تمام داشته‌ها شیوع کرونا و تحریم‌ها از یک سو و از سوی دیگر عدم مدیریت در زمینه بازاریابی، صنایع بالا دستی، بسته بندی قفلی محکم بر اقتصاد کشارزی استان زده است
در زمینه کشت محصولات خارج از فصل و طرح استمرار جنوب استان کرمان قطب کشاورزی در کشور محسوب می‌شود و به ۷ شهرستان جنوبی استان هندوستان ایران گفته می‌شود و در تمامی فصول سال مزارع و باغ‌های زیر کشت قرار دارند و بخشی قابل توجهی از محصول نیز صادر می‌شود.
اما با وجود تمام داشته‌ها شیوع کرونا و تحریم‌ها از یک سو و از سوی دیگر عدم مدیریت در زمینه بازاریابی، صنایع بالا دستی، بسته بندی قفلی محکم بر اقتصاد کشاورزی استان زده است.
از سوی دیگر این استان یک چهارم باغ‌های کشور را در خود جای داده است و شهرستان‌های جنوبی استان پایلوت کشت انواع محصولات در زمستان است و در تمام فصول سال یک میلیون نفر کشاورز در این مزارع در حال فعالیت هستند.
اما استان کرمان نتوانسته از این پتانسیل بزرگ استفاده کند و اکثر بحران‌های کارگری استان در زمین‌های کشاورزی جنوب کرمان رخ می‌دهد و هزاران تن محصول کشاورزی بعد از تولید و صرف هزینه‌های گزاف در مزارع و باغ‌ها بدون اینکه برداشت شوند از بین می‌روند.
روند افت قیمت محصولات کشاورزی، دلال بازی در زمینه خرید و فروش محصولات و عدم درایت مسئولان برای حل این مشکلات هر سال هزاران نفر را با مشکلات جدی مواجه می‌کند.
در زمینه تولید خرما نیز وضعیت بهتر نیست، عدم برندینگ محصول نخلستان‌های استان موجب شده خرمای با کیفیت استان کرمان در بازارهای جهانی در مقایسه با محصول بسیار بی کیفیت اما دارای بسته بندی زیبای آفریقا و کشورهای عربی با قیمت کمتری به فروش برود.
سیاست‌های اشتباه دولت در جلوگیری از صادرات محصولات و یا عدم توانایی در مقابله با پدیده خشکیدگی خوشه‌های خرما، آفاتی مانند زنجره خرما هر سال خسارتهای بی شماری به مردم می‌زند این درحالیست که تنها منبع درآمد مردم شرق استان کرمان فروش خرما است.
در شمال استان و زمین‌های پسته نیز وضعیت بهتر نیست، نوسان قیمت ارز، از دست رفتن بازار کشورهای اروپایی و آمریکایی در اوج تحریم‌ها، مشکلات ناشی از عدم ورود ارز به کشور و برخورد سیاسی با محصول پسته باعث شده مهمترین محصول غیر نفتی صادراتی ایران با چالش جدی مواجه شود.
۹۰ درصد محصول پسته سال ۹۸ در انبارها ماند و در سال ۹۹ نیز ۵۰ درصد از پسته همچنان در انبارها باقیمانده و امکان صادرات ندارد.
عدم فعال شدن دیپلماسی اقتصادی و دلال بازی در استان کرمان یکی از مهمترین مشکلات بخش کشاورزی است.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی؛ محرومیت‌های شگفت انگیز در روستاها دور افتاده شرق و جنوب کرمان
اما وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز یکی دیگر از وزرایی است که دعوت می‌کنیم در ایام نوروز سری به کرمان بزند اما حضور این وزیر دولت آتی در کرمان باید کمی هدفمند تر و محدود به شرق و جنوب استان کرمان باشد.
اگر سری به لیست روستاهای محروم کشور بکنید روستاهایی با ضریب ۹ و ۸ محرومیت را می‌توانید در شرق و جنوب استان کرمان بیابید. روستاهایی بکر و مملو از پتانسیل‌های اقتصادی در زمینه کشاورزی و معادن که به دلیل بی توجهی به آنها مردمانشان در کپر زندگی می‌کنند و منبع اصلی درآمد آنها یارانه‌های دولتی است.
وضعیت در این مناطق به حدی دچار چالش شده که داشتن شناسنامه برای برخی از ساکنان این مناطق آرزویی دست نیافتنی است اما گویا اراده‌ای برای حل مشکل این مردم نیز وجود ندارد.
به عنوان مثال می‌توان به حسین آباد در ریگان و مارز در جنوب استان کرمان اشاره کرد. محرومیت در این مناطق به حدی است که مردم حتی توان دسترسی به ابزارهای مطالبه گری را هم ندارند و رسانه‌ها به صورت جسته و گریخته با حضور در این مناطق که اکثر صعب العبور هستند پرده از محرومیت آنها برمی دارند. اما مسئولان به جای حل مشکل این محرومیت را جزئی از فرهنگ آنها می‌دانند.
در استان کرمان ۱۵ درصد مردم تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی قرار دارند و این نشان از ضرورت توانمندی سازی مردم و توجه جدی به جوامع روستایی دارد
اما نکته جالب دیگر اینکه در استان کرمان ۱۵ درصد مردم تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی قرار دارند و این نشان از ضرورت توانمندی سازی مردم و توجه جدی به جوامع روستایی دارد چون بخش توجهی از این افراد در روستاها زندگی می‌کنند.
عدم وجود زمینه‌های اشتغال در این مناطق و عدم آشنایی مردم با زیر ساخت‌هایی که در سایر مناطق کشور به صورت عادی به مردم ارائه می‌شود محرومیت‌هایی باور نکردنی را نمایه می‌کند.
نبود راه دسترسی، برق، آب شرب بهداشتی، زیر ساختهای مخابراتی، اشتغال، مدرسه و مراکز بهداشتی در دسترس در این مناطق عادی است به نظر می‌رسد برای رهایی از وضعیت کنونی این مناطق روستایی دور افتاده باید در چارچوب یک برنامه نظام یافته متمرکز این روستاها شناسایی و مشکلات مردم یک بار برای همیشه مرتفع شود.
عدالت اجتماعی و اقتصادی در این مناطق یکی از نیازهای جدی است که جدای از شعارهای تبلیغاتی و انتخاباتی باید در این مناطق محروم جاری شود.
شهرستان ریگان، فهرج، نرماشیر، قلعه گنج، رودبار جنوب، کهنوج و منوجان می‌تواند مقصدی مناسب برای وزیر وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی باشد.
وزارت صمت؛ بهشت معادن در گیر خام فروشی و رکود اقتصادی
آخرین وزیر دولت سیزدهم که باید به کرمان سفر کند وزیر صنعت، معدن و تجارت است، استان کرمان را بهشت معادن کشور می‌دانند، استانی که قطب تولید مس، سنگ آهن و زغال سنگ و سنگ‌های قیمتی است. اما سوال این است که سهم اقتصادی استان کرمان از توسعه معادن و صنایع چقدر است؟
برخی از شهر شمالی استان کرمان بر مبنای ایجاد معادن شکل گرفته‌اند که معادن زغالسنگ و مس در این زمینه نقش قابل توجه دارند.
نکته جالب اینکه حساب‌های این معادن به صورت متمرکز در تهران شکل گرفته است و گردش مالی این شرکتهای بزرگ صنعتی در استان کرمان روی نمی‌دهد
شهرهایی مانند پابدانا و سرچشمه عملاً متأثر از تجمع کارگران معادن هستند اما سوال این استان این معادن تا چه اندازه در توسعه استان کرمان نقش دارند، نکته جالب اینکه حساب‌های این معادن به صورت متمرکز در تهران شکل گرفته است و گردش مالی این شرکتهای بزرگ صنعتی در استان کرمان روی نمی‌دهد، در مقابل آلایندگی زیست محیطی حتی اشتغال این شرکت‌ها بعضاً سهم افراد غیر بومی است که به شهرهای معدنی استان کرمان مهاجرت می‌کنند.
از سوی دیگر خام فروشی در معادن به خصوص معادن زغالسنگ به چالشی جدی در مسیر اقتصاد استان تبدیل شده، در واقع بهشت معادن اگر عایدی هم داشته باشد نصیب مردم استان نمی‌شود و راهی خزانه می‌شود.
وضعیت سنگ‌های معدنی در استان نیز مطلوب نیست، نمونه این معادن را می‌توان در معدن سنگ فیروزه شهربابک مشاهده کرد، دومین معدن بزرگ فیروزه کشور، فیروزه‌اش از لابه لای نخاله‌های سنگ مس جمع آوری می‌شود و هیچ برنامه برداشت صحیح، تراش و فراوری برای صادرات ندارد. همین سنگ‌های فیروزه یا قاچاق می‌شوند و یا در نیشابور به نام شهرهای دیگر به فروش می‌رسد.
وضعیت معادن زغالسنگ در زرند، راور و کوهبنان نیز بهتر نیست.
در معادن زغالسنگ که اکثراً راکد مانده‌اند و یا ماههای حقوق کارگران را پرداخت نکرده‌اند اوضاع پیچیده‌تر است، قیمت گذاری اندک کارخانه‌های داخلی روی زغالسنگ کرمان در نهایت موجب عدم توانایی معدنکاران در پرداخت حقوق و دستمزد، بیمه نشدن کارگران و یا استفاده از روش‌های قدیمی در برداشت می‌شود که نتیجه آن نیز ریزش‌های معادن و خطراتی است که معدنکاران را تهدید می‌کند.
هیئت وزیران دولت آینده باید پتانسیل‌های اقتصادی که به دلیل بی تدبیری و عدم برنامه ریزی حالا به چالشی برای استان تبدیل شده‌اند را با برنامه ریزی از رکود خارج و اقتصاد استان را به سمت پویایی و توسعه بیشتر پیش ببرد.
