همشهری- فهیمه طباطبایی: داستان فرود شهاب‌سنگ به خانه خواهر نقی معمولی در سریال پایتخت که این شب‌ها از شبکه یک تلویزیون در حال پخش است، باعث شده که خرید و فروش شهاب‌سنگ در سایت دیوار حسابی رونق پیدا کند. بیش از ۴۰۰آگهی تا لحظه نوشتن این گزارش در این‌باره روی این سایت بارگذاری شده و همچنان تعدادی با عکس و قیمت‌های عجیب و بالایی در حد ۳۰تا ۵۰میلیارد تومان به‌دنبال فروش این به‌اصطلاح شهاب‌سنگ‌ها هستند. جالب اینکه در این میان تعداد زیادی هم خود را کارشناس شناخت شهاب‌سنگ معرفی کرده‌اند.
داستان از چه قرار است؟
در یکی از قسمت‌های سریال پایتخت۷ که همچنان درحال پخش است، رحمت به خانه فهیمه، خواهر نقی معمولی می‌رود تا هدیه‌ای که برای زن ارسطو خریده و در خانه جا گذاشته را به مهمانی بیاورد که ناگهان سقف خانه می‌شکافد و سنگی به داخل خانه پرتاب می‌شود و شیشه آکواریوم را می‌شکند. در ادامه داستان، همسر ارسطو که با نجوم، کمی آشنایی دارد و قرار است به مریخ سفر کند، پنهانی به رحمت و ارسطو می‌گوید که این سنگ معمولی نیست و شهاب‌سنگ است و می‌شود آن را ۶۰۰هزار دلار فروخت. داستان این شهاب‌سنگ که خط اصلی این سریال است، همچنان ادامه دارد.
بازار داغ خرید و فروش شهاب‌سنگ
گوگل نشان می‌دهد که در بازه زمانی پخش سریال پایتخت، جست‌وجو درباره شهاب‌سنگ در ایران افزایش پیدا کرده است که به‌ترتیب قزوینی‌ها، کرمانی‌ها، یزدی‌ها و سپس ایلامی‌ها بیشترین جست‌وجو را در این زمینه دارند. جدا از این، بازار خرید و فروش شهاب‌سنگ روی پلتفرم دیوار، حسابی داغ شده است. بیش از ۴۰۰آگهی با عکس سنگ‌های مختلف روی این سایت بارگذاری شده و همگی ادعا کرده‌اند شهاب‌سنگ دارند و قیمت‌ها از کف ۱۰میلیارد تومان شروع شده است. البته برخی هم قانع‌ترند و سنگ‌هایشان را در حد ۱۵۰میلیون تومان می‌فروشند. تعدادی هم قیمت نداده و گفته‌اند که با ملک معاوضه می‌کنند.
۴۰میلیارد قیمت سنگ کارکرده!
فردی که پایین آگهی خود را «خانم مهندس امیدی» نامیده، تصویر این سنگ را در دیوار بارگذاری کرده و قیمت آن را ۴۰میلیارد تومان گذاشته است. در توضیحات آمده که این سنگ قیمتی و کار کرده است و او کارشناس گوهرشناس با مدرک بین‌المللی از SSEF سوئیس و تمام مجوزات رسمی و پروانه کسب از اتحادیه طلا و جواهرات کشور را دارد.
۵۰میلیارد مقطوع
مالک این سنگ قیمت آن را ۵۰ میلیارد تومان گذاشته و تأکید کرده که «مقطوع» است. او در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری می‌گوید که «شهاب‌سنگ اصلی به شرط قدمت بالا از جنس انگشتی و جذب آهنربا به وزن یک‌کیلوو۷۰۰گرم فروخته یا با ملک هم معاوضه می‌شود.» او می‌گوید: «ملک باید در محدوده ولنجک تا نیاوران باشد.» بعد هم عصبانی شده و می‌گوید: « این کاره نیستی و قطع می‌کند.»
شرایط عجیب بازدید از سنگ ۳۰میلیاردی
فردی۳۰میلیارد تومان آن هم مقطوع، قیمت این سنگ را گذاشته است و نوشته که وزن آن ۹۱گرم با چگالی ۴/۷جذب آهنربای تست شده و نایاب و بدون مشابه است. فقط پاسخ چت را می‌دهد، می‌گوید که برای دیدن سنگ بعد از ۱۲شب و آن هم در جایی که او تعیین می‌کند، بروم، ضمن اینکه ۲۰میلیون تومان هم بیعانه برای بازدید به شماره کارتی که می‌گوید باید واریز کنم.
مشکوک به شهاب‌سنگم
این دست از آگهی، خیلی زیاد است. صاحب سنگ می‌گوید که ۲هفته پیش این سنگ را در بیابان پشت خانه‌شان پیدا کرده و از شکل آن مشکوک شده که شهاب‌سنگ باشد. می‌گوید که هزینه آزمایشگاه ندارد و هرکس که می‌خواهد بخرد باید خودش تشخیص دهد که شهاب‌سنگ است یا نه.
شهاب‌سنگ ۱۰۰میلیونی
میان آگهی‌ها، برخی نیز قانع‌ترند و سنگی را که مدعی‌اند شهاب‌سنگ است در حد ۱۰۰میلیون و حتی ۱۰میلیون قیمت گذاری کرده‌اند. البته اغلب این افراد بعد از سریال پایتخت مشکوک شده‌اند که سنگ‌شان از اجرام آسمانی است. مانند صاحب این سنگ که می‌گوید: «وزن ۲کیلو نسبت به اندازه‌اش خیلی سنگینی دارد. لطفا اگر آشنایی یا خریدارید پیام بدید ممنون.»
ایجاد شغل کاذب از دل سریال
میان حجم انبوه آگهی‌هایی که برای فروش شهاب‌سنگ گذاشته شده، تعدادی نیز از آب گل‌آلود ماهی گرفته و خود را کارشناس شناخت سنگ و بازاریاب این حوزه معرفی کرده‌اند. نمونه آن این آگهی است که از جردن است و می‌گوید: «کارهای صادرات و فروش، سند، آنالیز و معامله شهاب‌سنگ خود را به ما بسپارید. متخصص در این زمینه هستیم.»
دیروز جیوه چرخ خیاطی بود امروز شهاب‌سنگ و فردا...
علیرضا شریفی یزدی- روانشناس اجتماعی: بازار دلالی شهاب‌سنگ از قبل از سریال پایتخت در ایران وجود داشت و این سریال فقط تب آن را بیشتر کرده است. در نوروز امسال که به یک منطقه کویری سفر کرده بودم، دیدم که عده زیادی به‌شدت دنبال شهاب‌سنگ هستند. البته این نوع رفتار مردم ما به همین یک پدیده ختم نمی‌شود و پیش از این نیز نمونه‌هایی همچون تب فروش چرخ خیاطی قدیمی به واسطه جیوه گران آن یا همستر اینترنتی که سال گذشته در همین تاریخ داغ بود و اغلب مردم درگیر آن بودند نیز وجود داشته است. قبل‌تر از آن هم ماجرای سکه قاجار یا سفال هخامنشی در برخی استانها داغ بود که همه اینها ریشه در وضعیت نابسامان اقتصادی مردم دارد که وقتی می‌بینند نمی‌توانند با روش‌های معمول به درآمد کافی برسند، این راه‌های میانبر را می‌روند تا به پول بیشتری برسند.
در واقع عدم‌امنیت اقتصادی و نبود حاشیه امن باعث شده که جامعه ناامید به سمت این روش‌های غیرمعمول که نمونه بارز آن گنج‌یابی است و در این سال‌ها شدت پیدا کرده، بروند که می‌توان از آن به‌عنوان یک آسیب اقتصادی-اجتماعی یاد کرد. بر این موضوع هم تأکید کنم که به‌زودی تب فروش شهاب‌سنگ هم فروکش می‌کند و به سمت پدیده دیگری می‌رود و این چرخه تا زمانی که وضعیت اقتصادی ثبات پیدا نکند، ادامه می‌یابد.
