به گزارش مشرق، در سال‌های اخیر، با گسترش شبکه‌های اجتماعی، شاهد افزایش فعالیت معلمان در پلت‌فرم‌هایی مانند اینستاگرام تحت عنوان «معلمان بلاگر» هستیم!
این معلمان با انتشار ویدیوها و تصاویری از دانش‌آموزان در کلاس درس، گاه با اهداف آموزشی و گاه برای جذب مخاطب و درآمدزایی، مرزهای حریم خصوصی کودکان را تحت تأثیر قرار داده‌اند اما، آیا این اقدامات با حقوق کودکان سازگار است؟
با وجود آنکه وزارت آموزش و پرورش، سال گذشته از ممنوعیت فعالیت معلم‌بلاگرها خبر داد حتی شورای‌عالی آموزش و پرورش ضوابطی را دراین‌باره تدوین کرد تا فعالیت معلمان در فضای مجازی را ساماندهی کند اما همچنان شاهد تکرار این موضوع در فضای مجازی هستیم و خبری از ممنوعیت فعالیت‌ها و نظارت صحیح از سوی آموزش و پرورش برای کنترل آن مشاهده نمی‌شود!
رضوان حکیم‌زاده؛ معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به سیاست‌های این وزارتخانه در زمینه حفظ حقوق کودکان گفت: کودکان نباید به هیچ عنوان ابزار درآمدزایی یا جذب مخاطب در فضای مجازی قرار بگیرند حتی اگر فعالیتی با اهداف آموزشی انجام شود، در صورتی که موافقت خانواده‌ها را نداشته باشد یا جنبه تبلیغاتی و تجاری پیدا کند، غیرقابل قبول است.
وی تأکید کرد: بر اساس قوانین داخلی و پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، انتشار تصاویر کودکان بدون رضایت آگاهانه والدین و خود کودک (در سنین بالاتر) نقض حریم شخصی محسوب می‌شود، خانواده‌ها و معلمان باید به این موضوع حساس باشند.
ممنوعیت انتشار تصاویر دانش‌آموزان در کشورهای مختلف
در بسیاری از کشورها، استفاده از تصاویر کودکان در فضای مجازی تحت قوانین دقیقی قرار دارد:
در اتحادیه اروپا، مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها (GDPR) انتشار تصاویر کودکان را بدون رضایت صریح والدین ممنوع کرده است و تخلف از آن جریمه‌های سنگینی دارد.
در آمریکا، قانون COPPA (مربوط به حریم خصوصی کودکان در فضای آن‌لاین) انتشار محتوای مربوط به کودکان زیر 13 سال را بدون اجازه والدین غیرقانونی می‌داند.
در ژاپن و کره جنوبی نیز مدارس موظفند قبل از ثبت یا انتشار هرگونه تصویر دانش‌آموزان، رضایت کتبی خانواده‌ها را دریافت کنند.
آیا معلمان بلاگر مرتکب نقض حقوق کودکان می‌شوند؟
کارشناسان معتقدند حتی اگر معلمان با نیت آموزشی اقدام به انتشار تصاویر دانش‌آموزان کنند، این کار در صورت عدم رضایت خانواده‌ها می‌تواند تبعات منفی داشته باشد.
سید محسن حسینی‌پویا؛ وکیل پایه یک دادگستری دراین‌باره می‌گوید: حق انسان نسبت به تصویر خود از جمله حقوق مربوط به شخصیت و حریم خصوصی انسان است و قاعدتاً لازمه تصمیم‌گیری راجع به تصویربرداری از انسان و انتشار آن، اخذ مجوز و رضایت آن شخص است، علاوه بر آن عکس یا فیلم منتشرشده باید به حرمت، حیثیت و شخصیت انسانی لطمه‌ای وارد نکند.
لزوم تدوین دستورالعمل شفاف برای معلمان
با توجه به نبود قوانین صریح در ایران درباره فعالیت معلمان در فضای مجازی، به‌نظر می‌رسد وزارت آموزش و پرورش باید دستورالعمل مشخصی برای تعیین حدود انتشار محتوای مرتبط با دانش‌آموزان تدوین کند.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش معتقد است: امروز بحث مهمی که مطرح می‌شود این است که حتی پدر و مادرها هم حق ندارند بدون اجازه کودکانشان، عکس‌های آنان را در فضای مجازی منتشر کنند، ممکن است کودک در آینده نخواهد تصاویر خاصی از دوران کودکی‌اش در دسترس عموم باشد، این حق اوست و خانواده‌ها باید به این حق احترام بگزارند.
وی با بیان شرایط فعالیت‌های مربوط به کودکان در فضای مجازی گفت: به‌نظر من، هر فعالیتی در این فضا باید دو اصل اساسی را رعایت کند؛ اولاً با موافقت آگاهانه والدین همراه باشد زیرا کودکان خود به‌تنهایی نمی‌توانند در این زمینه تصمیم‌گیری کنند. ثانیاً، هیچ‌گونه جنبه درآمدزایی نداشته باشد، حتی اگر فعالیتی از نظر تربیتی مشکلی نداشته باشد، اما خانواده‌ها با آن موافق نباشند، مجاز نخواهد بود.
حکیم‌زاده در پایان با اشاره به تولید محتوا با استفاده از کودکان گفت: هرچه بیشتر از استفاده از کودکان در تولید محتوا خودداری کنیم، رفتاری اخلاقی‌تر و مسئولانه‌تر داشته‌ایم. کودکان باید در محیطی امن و به‌دور از هرگونه بهره‌برداری نادرست رشد کنند.
در حالی که بلاگری معلمان می‌تواند ابزاری برای آموزش و تعامل باشد، عدم رعایت حریم کودکان ممکن است آن را به یک چالش جدی تبدیل کند.
