در بازارهای مالی، تشخیص جهت و قدرت روندها کلید موفقیت است. اندیکاتور DMI یا شاخص حرکت جهت‌دار، ابزاری قدرتمند در تحلیل تکنیکال است که به معامله‌گران کمک می‌کند تا با سنجش قدرت خریداران و فروشندگان، روندهای صعودی و نزولی را شناسایی کنند.
در این مقاله قرار است با اندیکاتور DMI آشنا شویم و ببینیم این ابزار چیست و چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد. همچنین بررسی می‌کنیم که DMI چگونه محاسبه می‌شود و چطور می‌توان از آن در تحلیل روندهای بازار استفاده کرد. در پایان نیز با یک مثال عملی شیوه ترید با این اندیکاتور را آموزش می‌دهیم.
اندیکاتور DMI یا شاخص جهت‌دار، ابزاری برای سنجش قدرت و جهت روند قیمت است. این اندیکاتور از سه بخش تشکیل شده است: +DI (شاخص جهت‌دار مثبت)، −DI (شاخص جهت‌دار منفی) و ADX (شاخص میانگین جهت‌دار). +DI قدرت خریداران و −DI قدرت فروشندگان را نشان می‌دهد. ADX نیز قدرت کلی روند را مشخص می‌کند.
این شاخص در سال ۱۹۷۸ توسط جی. ولس وایلدِر (J. Welles Wilder) طراحی شد و از آن می‌توان برای شناسایی روندها، تعیین نقاط ورود و خروج و ارزیابی قدرت روند استفاده کرد. عملکرد آن به این صورت است که با مقایسه اوج‌ها و کف‌های قبلی نمودار، دو خط رسم می‌کند:
همچنین یک خط سوم هم وجود دارد به اسم شاخص میانگین جهت‌دار یا ADX که قدرت روند صعودی یا نزولی را مشخص می‌کند.
وقتی +DI بالاتر از −DI باشد، یعنی فشار خرید و تمایل به رشد قیمت بیشتر است. برعکس، اگر −DI بالاتر باشد، نشان می‌دهد فشار فروش و احتمال افت قیمت بیشتر است. این موضوع به معامله‌گران کمک می‌کند تا جهت روند را بهتر تشخیص دهند. تقاطع این دو خط هم می‌تواند نشانه‌ای برای ورود یا خروج از معامله باشد.
در این بخش قصد داریم محاسبه دستی اندیکاتور DMI را به‌صورت گام‌به‌گام یاد بگیریم. البته این شاخص معمولاً به‌صورت خودکار در ابزارهایی مثل تریدینگ‌ویو (TradingView) محاسبه می‌شود، اما یادگیری روش دستی آن می‌تواند به درک عمیق‌تر از ساختار و مفهوم DMI کمک کند.
محاسبه شاخص حرکت جهت‌دار مثبت (+DM) و شاخص حرکت جهت‌دار منفی (−DM) در هر دوره از مراحل اصلی برای استفاده از اندیکاتور DMI است. معمولاً این محاسبات برای بازه ۱۴ دوره‌ای انجام می‌شود.
از بین +DM و −DM، هرکدام که عدد بزرگتری بود آن را برای محاسبات بعدی استفاده می‌کنیم.
برای محاسبه دامنه واقعی (True Range) یا TR، سه مقدار را در هر دوره محاسبه کرده و بیشترین آن را انتخاب می‌کنیم:
سپس باید میانگین‌های ۱۴ دوره‌ای برای +DM و −DM و TR را هموارسازی (Smooth) کنیم.
برای محاسبه ATR یا میانگین TR هموارسازی‌شده طبق روابط زیر پیش می‌رویم:
DM هموارسازی‌شده هم طبق رابطه زیر محاسبه می‌شود:
تا اینجای کار، تمام پارامترهای مورد نیاز را محاسبه کردیم که به +DI و −DI برسیم. طبق رابطه زیر محاسبات را انجام می‌دهیم:
پس از بدست آوردن +DI و −DI باید DX را محاسبه کنیم:
شاخص میانگین جهت‌دار حرکت (ADX) یک میانگین هموارشده از مقادیر DX است. این شاخص به‌عنوان بخشی از اندیکاتور DMI قابل استفاده است. برای محاسبهٔ ADX، ابتدا باید دست‌کم برای ۱۴ دوره مقدار DX را به‌دست آورید، سپس با استفاده از روش هموارسازی، مقدار ADX محاسبه می‌شود.
شاخص حرکت جهت‌دار DMI بیشتر برای تشخیص جهت روند قیمت و صدور سیگنال‌های معاملاتی استفاده می‌شود.
مهم‌ترین سیگنال این اندیکاتور، تقاطع بین خطوط +DI و −DI است. زمانی که خط +DI از خط −DI عبور می‌کند و بالاتر می‌رود، این می‌تواند نشانه‌ای از شروع روند صعودی باشد و فرصتی برای ورود به معامله خرید ایجاد کند. در مقابل، اگر خط +DI به زیر خط −DI برود، احتمال شکل‌گیری روند نزولی وجود دارد و سیگنال فروش یا ورود به معامله فروش (Short) صادر می‌شود.
اگرچه این روش می‌تواند سیگنال‌های خوبی ارائه دهد، اما همیشه قابل اعتماد نیست. ممکن است بعد از ورود به معامله، روندی که انتظار داشتید اصلاً شکل نگیرد و معامله وارد ضرر شود.
از شاخص DMI می‌توان به‌عنوان ابزار تأیید روند یا سیگنال معامله نیز استفاده کرد. اگر +DI به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از −DI باشد، نشان می‌دهد که روند صعودی قدرت دارد و این می‌تواند نشانه‌ای برای تأیید معامله خرید فعلی یا سیگنال خرید صادرشده از روش‌های دیگر باشد. برعکس، اگر −DI خیلی بالاتر از +DI قرار بگیرد، به‌معنای قدرت روند نزولی و تأیید معامله فروش است.
در تصویر بالا در تریدینگ ویو (TradingView)، نمودارهای صورتی و نارنجی به ترتیب −DMI و +DMI را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: آموزش کامل تریدینگ ویو
مانند هر اندیکاتور دیگری، DMI نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد. برخی از معایب آن قابل کاهش هستند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند به مزیت تبدیل شوند. بسیاری از این موارد بستگی به سیستم معاملاتی و توانایی شما در بهینه‌سازی آن دارد.
مزایای استفاده از DMI را به صورت زیر می‌توان خلاصه کرد:
سادگی فرمول‌های MACD واندیکاتور RSI با محاسبه پیچیده‌تر DMI آن‌ها را به مکمل همدیگر تبدیل می‌کند و تحلیل کلی را با ارائه دیدگاه‌های مختلف در مورد حرکات بازار تقویت می‌کند.
بیشتر بخوانید: اندیکاتور مکدی چیست
مانند هر ابزار تکنیکال دیگر، DMI نیز معایب و محدودیت‌هایی دارد:
به عنوان مثال، شاخص DMI بخشی از یک سیستم بزرگ‌تر به نام شاخص میانگین حرکت جهت‌دار (ADX) است. با ترکیب جهت روند از DMI و قدرت روند از طریق ADX، تحلیل دقیق‌تری به‌دست می‌آید. معمولاً اگر مقدار ADX بالاتر از ۲۰ باشد، یعنی بازار وارد یک روند قوی شده است. اما چه از ADX استفاده شود یا نه، این اندیکاتور همچنان ممکن است سیگنال‌های اشتباه ارائه دهد.
هیچ اندیکاتوری کامل نیست، اما چند نکته وجود دارد که می‌تواند به افزایش تعداد سیگنال‌های مؤثر اندیکاتور DMI کمک کند:
بطور کلی توصیه می‌شود که سیستم معاملاتی با استفاده از اندیکاتور DMI آزمایش شود. آزمایش باید در سه مرحله انجام شود:
ترکیب اندیکاتور DMI با تحلیل حجم معاملات، دیدی دقیق‌تر و چندلایه از وضعیت بازار در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد و دقت سیگنال‌ها را به‌طور چشم‌گیری افزایش می‌دهد. اندیکاتور DMI به‌تنهایی در شناسایی قدرت و جهت روند عملکرد خوبی دارد، اما زمانی‌که با تحلیل حجم همراه شود، اعتبار روندها بیشتر تأیید شده و درک عمیق‌تری از مومنتوم قیمت به‌دست می‌آید.
در تحلیل حجم، تعداد معاملات انجام‌شده در یک بازه زمانی مشخص بررسی می‌شود که نشان‌دهنده قدرت حرکات بازار است. اگر یک روند که توسط DMI شناسایی شده با حجم بالا همراه باشد، نشان‌دهنده تعهد قوی معامله‌گران به آن روند است. اما اگر روند مشخصی از دید DMI با حجم کم همراه شود، ممکن است نشانه‌ای از ضعف در پایداری آن روند باشد و معامله‌گر را نسبت به ادامه آن دچار تردید کند.
زمانی‌که سیگنال‌های DMI را با روندهای حجمی ترکیب می‌کنیم، به‌دنبال هم‌راستایی بین جهت خطوط +DI و −DI با حجم معاملات هستیم. به‌عنوان نمونه، افزایش +DI همراه با رشد حجم می‌تواند نشانه‌ای از قدرت روند صعودی باشد.
همچنین کاهش حجم همزمان با ادامه روند، می‌تواند هشداری برای ضعف یا احتمال بازگشت روند باشد. این رویکرد به معامله‌گر امکان می‌دهد تا سیگنال‌های قوی‌تر را از ضعیف‌تر تشخیص داده و با اطمینان بیشتری تصمیم‌گیری کند.
هدف از این مقایسه، بررسی تفاوت‌ها و کاربردهای دو اندیکاتور DMI و آرون در تحلیل تکنیکال است. این دو ابزار برای شناسایی جهت و قدرت روند بازار استفاده می‌شوند، اما از روش‌ها و محاسبات متفاوتی بهره می‌برند. در ادامه، به بررسی هرکدام از این اندیکاتورها و مقایسه آن‌ها خواهیم پرداخت.
اندیکاتور آرون یک ابزار تحلیل تکنیکال است که برای شناسایی تغییرات و قدرت روند استفاده می‌شود. این اندیکاتور توسط توشار چاند در سال ۱۹۹۵ توسعه یافت و به‌ویژه در شناسایی آغاز یک روند جدید مفید است. از آنجایی که این اندیکاتور زمان سپری‌شده از آخرین قله و دره را بررسی می‌کند، می‌تواند به شناسایی آغاز و پایان روندها و همچنین مراحل تثبیت کمک کند.
اندیکاتور آرون به‌طور خاص در شناسایی معکوس شدن روند و آغاز روندهای جدید موثر است. این اندیکاتور در بازارهایی که در آن‌ها حرکات قیمتی شامل قله‌ها و دره‌های مکرر هستند، کاربردی‌تر است و به‌طور کلی در بازارهایی که روندهای واضح دارند، برای شناسایی تغییرات روند مفید است.
بیشتر بخوانید: اندیکاتور آرون چیست
| ویژگی | اندیکاتور DMI | اندیکاتور آرون |
|---|---|---|
| محاسبه | مقایسه قله‌ها و دره‌های متوالی برای تعیین جهت حرکت و استفاده از میانگین هموار برای محاسبه اندیکاتور | تمرکز بر مدت زمانی که از آخرین قله و دره گذشته است |
| تفسیر | معامله‌گران معمولاً به کراس‌اورهای +DI و −DI برای فرصت‌های خرید و فروش نگاه می‌کنند | معامله‌گران معمولاً از اندیکاتور آرون برای تعیین آغاز و پایان روندها و همچنین فازهای تثبیت استفاده می‌کنند |
| کاربرد | بهترین کاربرد در بازارهایی با روندهای واضح. DMI همچنین برای تایید جهت و قدرت روند استفاده می‌شود و به فیلتر کردن سیگنال‌های غلط از سایر اندیکاتورها کمک می‌کند | برای شناسایی معکوس شدن روند و آغاز روندهای جدید مفید است. این اندیکاتور معمولاً در بازارهایی که حرکت قیمتی شامل قله‌ها و دره‌های مکرر است، کاربرد دارد |
اگر در ترید مبتدی هستید، می‌توانید اندیکاتور DMI را به استراتژی خود اضافه کنید. کافی‌ست منتظر بمانید تا یکی از اندیکاتورها مثل الیگیتور یا مومنتوم شروع روند صعودی را نشان دهد و سپس با استفاده از DMI آن را تایید کنید.
این تایید باید در فاصله ۳ تا ۴ کندل انجام شود؛ اگر دیرتر اتفاق افتاد، بهتر است آن را نادیده بگیرید. از طرفی، تقاطع خطوط DMI مثبت و منفی می‌تواند یک سیگنال اولیه باشد که نیاز به تأیید از یک اندیکاتور روند دارد.
پارامترهای زیر را در نظر می‌گیریم:
ابتدا یک تحلیل تکنیکال اولیه انجام می‌دهیم. در نقطه ۱، خطوط DMI یکدیگر را قطع می‌کنند و از هم دور می‌شوند. خط آبی نشانه‌ای از شروع روند صعودی می‌دهد، هرچند این روند کوتاه‌مدت است. سپس روند نزولی شکل می‌گیرد و خطوط بالا و پایین نمودار، خط روند را مشخص می‌کنند. در این بازه، خطوط DMI بارها به هم می‌رسند که در ناحیه قرمز مشخص شده است؛ این به معنای بلاتکلیفی در بازار است.
اولین سیگنال معتبر زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت، میانگین متحرک را از پایین قطع کرده و همزمان از خط روند هم عبور می‌کند. پس از بسته‌شدن اولین کندل بالای میانگین، حرکت صعودی آغاز می‌شود. در این زمان واگرایی بین خطوط DMI شکل می‌گیرد (فلش ۲) و خط آبی بالا می‌رود. معامله در کندل سوم باز می‌شود و نقطه ورود ۱٫۱۰۵۸ است که برابر با میانه کندل مشخص‌شده با فلش ۳ است. انتخاب میانه کندل باعث اطمینان از واقعی بودن شکست شده است.
نیمی از معامله پس از ۳۰ پیپ سود بسته می‌شود. ۵۰٪ دیگر زمانی بسته می‌شود که قیمت به میانگین متحرک برسد. در این مثال، ۵۰٪ معامله در قیمت ۱٫۱۰۹۰ (+۳۰ پیپ) و ۵۰٪ دیگر در ۱٫۱۱۱۳ (+۲۳ پیپ) بسته شد. البته این معامله به‌مدت ۵ روز باز بود، پس باید سواپ روزانه و سواپ سه‌برابری را هم در نظر گرفت.
پارامترهای زیر را در نظر می‌گیریم:
در تحلیل اولیه، قیمت در یک روند صعودی قوی و در داخل یک کانال در حال حرکت بود. چند کندل سبز کوچک با کندل‌های قرمز بزرگ دنبال شده‌اند (فلش ۱)، که نشان می‌دهد روند صعودی پایدار نبوده و امکان برگشت وجود دارد. هرچند قیمت از بالا خط SMA را قطع کرده، اما DMI هنوز تأییدی نداده؛ چون خطوط به هم نزدیک هستند و واگرایی مشخصی دیده نمی‌شود.
فلش ۲ به یک سیگنال فروش اولیه اشاره دارد. یک کندل قرمز، هم از میانگین متحرک و هم از خط کانال عبور کرده و کندل بعدی نیز قرمز است و به‌طور کامل بیرون کانال بسته می‌شود. خط −DI قرمز رنگ بالا می‌رود و واگرایی بین خطوط شکل می‌گیرد. دو کندل سبز کوچک، اصلاح قیمت را نشان می‌دهد، اما DMI همچنان روند نزولی را تأیید می‌کند.
زمانی که یک کندل قرمز، دو کندل سبز قبلی را به‌طور کامل بپوشاند، معامله فروش باز می‌شود؛ زیرا همه علائم، ادامه روند نزولی را تأیید می‌کنند. نقطه ورود ۱٫۱۱۲۴ است. ۵۰٪ معامله پس از ۳۰ پیپ سود بسته می‌شود و باقی‌مانده زمانی بسته می‌شود که قیمت بازگشت کرده و به میانگین متحرک برسد.
اندیکاتور DMI، ابزاری برای سنجش قدرت و جهت روند است. این اندیکاتور ۳ بخش دارد +DI و −DI که قدرت خریداران و فروشندگان را نمایش می‌دهد و ADX که نشانگر قدرت کلی روند است.
با تنظیم دوره‌ی زمانی، ترکیب با ADX، بررسی الگوهای قیمتی و استفاده در شرایط مناسب بازار می‌توان اعتبار سیگنال‌های DMI را بیشتر کرد.
میانگین متحرک، RSI، استوکاستیک، فیبوناچی، باند بولینگر و حجم معاملات ابزارهای مناسبی برای ترکیب با DMI هستند.
خیر، این اندیکاتور بیشتر در بازارهای دارای روند کاربرد دارد و در شرایط خنثی سیگنال‌های آن کمتر قابل اعتماد هستند.
DMI در تایم‌فریم‌های H۱ و بالاتر عملکرد بهتری دارد چون در بازه‌های زمانی کوتاه نوسانات زیادی از خود نشان می‌دهد.
زمانی که بازار دارای روند مشخص و حجم معاملات بالا باشد، DMI می‌تواند سیگنال‌های قابل اعتمادی صادر کند.
اندیکاتور DMI ابزاری برای بررسی قدرت روند صعودی یا نزولی در بازار است. این اندیکاتور با مقایسه اوج و کف قیمت‌های فعلی و قبلی و هموارسازی نتایج از طریق EMA، سیگنال‌هایی ارائه می‌دهد که جهت و قدرت روند را نشان می‌دهند. زمانی که خط +DI بالاتر از −DI قرار بگیرد و به‌سمت بالا حرکت کند، روند صعودی تأیید می‌شود و در حالت معکوس، روند نزولی محتمل است.
سیگنال‌های DMI در بازارهای رونددار و تایم‌فریم‌های یک ساعته و بالاتر قابل اعتمادتر هستند و نباید در بازارهای سایدوی به آن‌ها تکیه کرد. این اندیکاتور زمانی بیشترین دقت را دارد که همراه با اندیکاتورهای روند و اسیلاتورهای دیگر استفاده شود. معامله‌گران می‌توانند با تست استراتژی‌های مختلف، کاربرد مؤثر DMI را برای سبک معاملاتی خود بیابند و آن را بهینه‌سازی کنند.
