امیرحیات مقدم، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاستخارجی مجلس، در روزنامه همشهری در یادداشتی با عنوان «مذاکره به سبک تهران» به پیامدهای مذاکره آتی ایران ـ آمریکا پرداخته است.
او در این زمینه نوشت: این روزها مسئله مذاکره- چه از نوع مستقیم و چه بهصورت غیرمستقیم- به یکی از مهمترین مباحث محافل رسانهای و سیاسی بدل شده است. در این میان جمهوری اسلامی ایران بر شیوه گفتوگوی غیرمستقیم تأکید دارد؛ حالآنکه ایالات متحده آمریکا بهدنبال آن است که به هر قیمت ممکن ایران را پای میز مذاکره مستقیم بکشاند.
در گام نخست باید تصریح کرد که مراد از مذاکره مستقیم آن است که ۲ طرف بهگونهای آشکار در برابر یکدیگر بنشینند و گفتوگوهایی را با حضور خبرنگاران و دوربینهای رسانهای پیش ببرند؛ نشستی که نهتنها محتوای آن، بلکه نماد و پیام سیاسیاش نیز در عرصه عمومی منتشر میشود. در مقابل، الگوی اتخاذشده از سوی ایران، الگویی غیرمستقیم و باواسطه است. در این مدل نمایندگان ۲ کشور در سرزمینی بیطرف - ازجمله عمان-حضور مییابند و از طریق میانجیگری مقامات عمانی دیدگاهها، مطالبات و پاسخهای خود را به طرف مقابل انتقال میدهند، بیآنکه با هم روبهرو شده و بهصورت علنی با یکدیگر مذاکره کرده باشند.
اصرار مقامات آمریکایی بر انجام مذاکره مستقیم از سوی جمهوری اسلامی ایران رد شده است. این موضع نهتنها نشانه اقتدار و استقلال در فرآیند گفتوگو است، بلکه حامل پیامی روشن به جامعه بینالملل است: ایران مسیر و منطق گفتوگوی خویش را خود برمیگزیند و تن به قواعد تحمیلی و صحنهآراییهای سیاسی واشنگتن نمیدهد. افزونبراین تجربه تلخ گذشته و خلفوعدههای مکرر آمریکاییها - بهویژه در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ- عاملی است برای بیاعتمادی عمیق و هوشیاری مضاعف تهران در برابر فریبهای دیپلماتیک.
اصرار ترامپ و تیم او بر مذاکره مستقیم، بیش و پیش از آنکه ناظر به حلوفصل مسئلهای واقعی باشد، ناظر به طراحی صحنهای تبلیغاتی و رسانهای است؛ نمایشی برای بازگرداندن ابتکار عمل بهدست واشنگتن و القای نوعی پیروزی در عرصه سیاست داخلی ایالات متحده. اما به همان میزان که آنان میکوشند تا ابتکار عمل را در اختیار بگیرند، ایران نیز تلاش میکند از رهگذر اتخاذ روش مستقل و مدبرانه، این فرصت را از آمریکا سلب کند و مانع بهرهبرداری یکجانبه آنان شود.
نکتهای که نباید از نظر دور داشت آن است که درنهایت، تفاوت بنیادینی میان مذاکره مستقیم و غیرمستقیم از حیث نتایج نهایی وجود ندارد؛ چهآنکه هر توافقی، صرفنظر از شکل مذاکرات، نهایتا باید به امضای طرفین برسد و متضمن تعهدات متقابل باشد. تنها تفاوت قابل ذکر در آن است که مسیر غیرمستقیم روند گفتوگو را اندکی طولانیتر میسازد؛ که البته آن نیز بهسبب تمایل ایران به پرهیز از مواجهه مستقیم و تبلیغاتی با طرف آمریکایی است.
در پایان باید خاطرنشان ساخت که هیچ جنگی در پیش نیست و جای نگرانی وجود ندارد. نه تهدیدهای توخالی و پرهیاهوی آمریکاییها و نه استقرار نمادین جنگندهها در اطراف مرزهای ایران، نشانهای از عزم آنان برای درگیری نظامی نیست. آنچه میبینیم بیشتر تلاشی است برای نمایش قدرت در قالب ژستهای سیاسی، تا واقعیتهای میدانی.