مذاکرات روز شنبه ۲۳ فروردین ایران و آمریکا بازتاب فراوانی در رسانه‌های داخلی و خارجی داشته و برخی را به یاد عملکرد سعید جلیلی بعد از انجام سه دور مذاکره با گروه ۱+۵ انداخته و از در مقایسه رویکرد عراقچی با او برآمده‌اند.
عصر ایران در این زمینه نوشت: دور اول مذاکرات ایران و آمریکا در عمان - و آن گونه که صدا و سیما از دیروز هزار بار تکرار کرده: مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در عمان- (تا خدای‌ناکرده خیال نکنیم مستقیم بوده) شنبه ۲۳ فروردین برگزار شد.
در پایان عباس عراقچی و ویتکاف هم چند دقیقه صحبت کردند که البته آن گونه که صدا و سیما اصرار دارد فقط احوال‌پرسی بوده البته تندرو‌ها دوست داشتند چهار تا فحش هم می‌داد و بیرون می‌آمد.
آقای عراقچی توضیح زیادی نداده و به سبک سعید جلیلی از بسته پیشنهادی سخن به میان نیاورده بلکه به سبک برجام که تجربه آن را دارد گفت‌و‌گو کرده و تعیین محل نشست بعدی را هم یک دستاورد معرفی نکرده است.
از این رو حالا و در فروردین ۱۴۰۴ که وزیر خارجه دولت پزشکیان و یکی از مردان اصلی توافق برجام گفت‌و‌گو و مذاکره کرده خالی از لطف نیست به ۱۳ سال قبل سری بزنیم. به خرداد ۱۳۹۱ و در دوره احمدی نژاد و قبل از برجام و ظریف تا ببینیم آقای سعید جلیلی دقیقا چه می‌گفت و دنبال چه بود که یک سال بعد در جریان مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ صدای دکتر ولایتی را هم درآورد و گفت: شما مذاکره را با کلاس فلسفه اشتباه گرفته بودید!
بخشی ازسخنان سعید جلیلی بعد از انجام سه دور مذاکره با گروه ۱+۵ در یک نشست خبری در بغداد در جمع خبرنگاران از این قرار بود:
(راستی صحبت از ۱+۵ شد بد نیست یادآور شویم قاعدتا این اصطلاح را هم بعدتر کمتر خواهیم شنید، چون ایران فقط با یکی گفت‌و‌گو می‌کند و از قضا همان که از برجام خارج شده).
-ما معتقدیم که ظرفیت گفت‌و‌گو‌ها فرصتی است برای این که در مورد عرصه‌های مختلف که می‌تواند منجر به صلح و امنیت بیشتر شود.
- در گفت‌و‌گو‌های استانبول دو طرف بر دو محور موضوعات برای گفت‌و‌گو توافق کردند؛ یکی مباحث هسته‌ای و دیگری در مورد مباحث غیرهسته‌ای که مورد علاقه دو طرف است و می‌تواند موضوع گفت‌و‌گو قرار گیرد.
-ما در بسته پیشنهادی خود بیان کردیم با استفاده از مفهوم مردم سالاری و احترام به حقوق ملت‌ها و آرای آنها می‌توان برای بسیاری از موضوعات منطقه‌ای گفت‌و‌گو و پیشنهادی ارایه داد و یکی از این پیشنهادات در مورد بحرین و احترام به حقوق مردم آنها و اهمیت دموکراسی در این ارتباط و برخورداری همه مردم از حق رای بود. آنها نیز در زمینه‌ی غیرهسته‌ای دو پیشنهاد را داشتند از جمله مقابله با دزدان دریایی و امنیت آب‌های دریایی و دوم مبارزه با مواد مخدر بود که جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با هر دو موضوع پیشنهادات خود را ارایه داد.
در مورد محور هسته‌ای نیز همان طور که گفتم بحث‌های طولانی و جدی و اساسی بین دو طرف انجام شد و ما در موضوع همکاری برای برنامه هسته‌ای ایران پیشنهادات جدی داشتیم و آن چه که اهمیت دارد در این گفت‌و‌گو‌ها به خصوص در مورد مسائل هسته‌ای و همکاری‌های هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران و باید مورد اهمیت و توجه قرار بگیرد توجه به حقوق ملت‌ها از جمله حقوق ملت ایران است. ما معتقدیم که دست یابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای حق تمام اعضای ان‌پی‌تی است و شعار ما “انرژی صلح آمیز هسته‌ای برای همه، سلاح هسته‌ای برای هیچ کس” است.
ما می‌گوییم که دستیابی به انرژی صلح آمیز برای تمام اعضای ان‌پی‌تی و استفاده از آن یک حق است و باید به آن احترام گذاشت.
یکی از مباحث مهم در استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای و دستیابی به این انرژی، داشتن چرخه سوخت و غنی سازی است و تاکید داریم این حق مسلم ماست و ما طبق ان‌پی‌تی حق داشتن انرژی صلح‌آمیز و حق غنی‌سازی اورانیوم را دارا هستیم و بر همین مبنا هرگونه همکاری و بحث در زمینه‌ی همکاری‌های هسته‌ای را قابل قبول می‌دانیم.
- مسیر گفت‌و‌گو برای همکاری‌ها وقتی می‌تواند موفق و رو‌به جلو باشد که مسیر‌های تخریبی به موازات آن نباشد و این یک مقوله جدی برای ماست.
- این که گفت‌و‌گو‌ها طولانی شد به دلیل وجود ایده‌ها و موضوعات مختلف بود که دو طرف به صراحت آنها را مطرح کردند و این نشانگر جدی بودن گفت‌وگوهاست.
- نگاه ۱+۵ به این گفت‌و‌گو‌ها به این صورت است که این مذاکرات رو به جلو باشد و ما همواره این موضوع را اعلام کرده‌ایم و حاضریم هم اکنون نیز مذاکرات را ادامه دهیم و آمادگی خود را برای ادامه مذاکرات اعلام می‌کنیم. حال این مذاکرات می‌تواند در زمینه هسته‌ای و غیرهسته ای باشد که ما برای آن آماده‌ایم.
-این که طرف مذاکره چه مسائلی را در مذاکرات مطرح کردند باید از خودشان بپرسید. تمام طرف‌های مذاکره با یکدیگر همکاری داشتند و درباره مسائل مطرح شده صحبت کردیم.
- در گفت‌وگوی استانبول دو طرف توافق‌هایی روی چند موضوع داشتند؛ یکی این که گفت‌و‌گو برای همکاری باشد و به صورت یک فرآیند دارای یک مسیر باشد و بر اساس عمل متقابل و گام متقابل صورت گیرد.
جملۀ آخر را دوباره بخوانیم: گفت‌و‌گو باید برای همکاری باشد. همکاری هم به صورت یک فرآیند باید دارای مسیر باشد و براساس عمل متقابل و گام متقابل صورت بگیرد.
نویسنده: سروش بامداد
