فرارو – رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی چهارشنبه طی یک سفر رسمی به تهران میآید. او در تهران با سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه و محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار و گفتوگو خواهد کرد. این دومین سفر گروسی به تهران در چند ماه گذشته است. او پیش از این آبان ۱۴۰۳ نیز به تهران آمده بود. با توجه به در جریان بودن مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، این سفر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر، روابط تهران و آژانس در ماههای گذشته خالی از تنش نبود.
به گزارش فرارو، آژانس بینالمللی انرژی اتمی از ابتدا یک ضلع مناقشه هستهای ایران و غرب بود. در حال حاضر نیز هر آنچه در توافق احتمالی ایران و طرف غربی رخ دهد، بحث فنی آن مربوط به آژانس است. شورای حکام آژانس تحت نفوذ آمریکا و تروئیکای اروپایی قرار دارد و شخص گروسی نیز از سوی تهران به اتخاذ مواضع سیاسی علیه ایران متهم میشود. در چنین شرایط، او به تهران خواهد آمد.
مسئله اسنپبک یکی از نگرانیهای ایران و همچنین اهرم فشاری از سوی طرف اروپایی و ایالات متحده است. توانایی آنان برای فعالسازی این مکانیسم، ارتباط مستقیمی با گزارشهای مدیرکل آژانس به شورای حکام دارد. در بعد دیگر این ماجرا، آنچه در توافق احتمالی رخ خواهد در بخشهای فنی به آژانس مربوط میشود. یعنی نظارت بر میزان غنیسازی، حجم مواد ذخیره شده، درصد غنیسازی و بازرسیها بر عهده آژانس است. آژانس با توجه به اختیارات و امکاناتی که بر اساس قوانین دارد، میتواند در مسیر توافق ایران و غرب نقش تسهیلگری را ایفا یا با گزارشهای خود مسیر بحرانسازی را هموار کند. آنچه میتواند برای برنامه هستهای ایران از مسیر قانونی رخ دهد، بر گزارشهای مدیرکل به شورای حکام و تصمیم آنان بر اساس این گزارشها استوار است که چندان بیطرفانه نیست.
جمهوری اسلامی ایران رافائل گروسی را به اظهارات سیاسی و جانبدارانه علیه برنامه هستهای کشورمان متهم میکند. مقامات معتقدند این نهاد یک نهاد فنی است و ماهیتی غیرسیاسی دارد. همکاری ایران و آژانس نیز همواره شفاف بوده و آنچه امروز ایران انجام میدهد – غنیسازی ۶۰ درصد – در چارچوب NPT پذیرفته شده است. اما شورای حکام و آژانس چنین رویکردی ندارند. حتی گروسی سال گذشته پس از سفر خود به تهران و بازدید از سایتهای ایران، زمانی که کشور را ترک کرد چند اظهارنظر تند درباره ایران و برنامه هستهایش داشت. اظهاراتی که با واکنش تند سازمان انرژی اتمی و وزارت امور خارجه روبهرو شد.
او سال گذشته در جریان سفری که به ژاپن داشت، درباره ایران گفته بود: «ایران اکنون اورانیوم را تا ۶۰ درصد که تقریبا درجه تسلیحاتی است، غنی میکند؛ ایران آنگونه که ما مایلیم با آژانس همکاری نمیکند، البته بازدید من در ماه نوامبر (آبان) از ایران سازنده بود؛ آژانس آماده است خود را (برای یک توافق) در دسترس قرار دهد و ما برخی آلترناتیوهای فنی را ارائه میکنیم تا احتمال توسعه سلاح هستهای توسط ایران حذف شود و از این موضوع جلوگیری کنیم و ایران نیز باید ثابت کند که به دنبال توسعه سلاح هستهای نیست؛ دولت ایران میگوید چنین برنامهای ندارد، البته ما به همه اعتماد داریم ولی باید این را راستیآزمایی کنیم.»
مشخص نیست که در چنین شرایطی، سفر گروسی به ایران چگونه پیش خواهد رفت. اگر چه از سوی وزارت امور خارجه کشورمان اعلام شد که این سفر قبل از مذاکرات مسقط برنامهریزی شده بود، اما با توجه به تحولات، قاعدتاً این سفر بیارتباط به تحولات جاری نیست.