بیماری‌های شایع در نوزادان
نوزادان و کودکان خردسال به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر و فرآیند رشد و تکامل بدن‌شان، به راحتی در معرض ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات سلامتی مختلف قرار دارند. مراقبت صحیح و توجه به علائم بیماری در این سنین می‌تواند به پیشگیری از عوارض جدی کمک کند. در این مقاله، به بررسی بیماری‌های شایع در نوزادان، علائم آنها، روش‌های تشخیص و راه‌های پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها خواهیم پرداخت.
سرماخوردگی و آنفولانزا از بیماری‌های ویروسی شایع در نوزادان هستند. علائم این بیماری‌ها در نوزادان می‌تواند شامل تب، سرفه، عطسه، آبریزش بینی، کاهش اشتها و بی‌قراری باشد.
تشخیص این بیماری‌ها معمولاً از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. در مواردی که علائم شدیدتر باشد، آزمایش‌های ویروسی برای شناسایی عامل بیماری انجام می‌شود.
برای پیشگیری از این بیماری‌ها، شستن دست‌ها، اجتناب از تماس با افراد بیمار، و استفاده از واکسن آنفولانزا در موارد مشخص از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین تغذیه مناسب و خواب کافی برای تقویت سیستم ایمنی نوزاد مفید است.
تب یکی از شایع‌ترین علائم در نوزادان است که معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود. تب در نوزادان ممکن است با علائمی مانند لرز، بی‌قراری و تعریق زیاد همراه باشد.
تشخیص علت تب در نوزادان معمولاً نیازمند معاینه پزشکی است. پزشک ممکن است آزمایش‌های خون، ادرار یا مایع مغزی نخاعی را برای تشخیص دقیق علت تب درخواست کند.
پیشگیری از تب معمولاً از طریق جلوگیری از تماس نوزاد با افراد بیمار و رعایت اصول بهداشت انجام می‌شود. در صورت مشاهده تب، مراجعه به پزشک برای تشخیص علت و دریافت درمان مناسب ضروری است.
تب در نوزادان
یبوست در نوزادان به معنای دشواری در دفع مدفوع است که ممکن است با گریه، نفخ شکم و ناراحتی همراه باشد. این وضعیت بیشتر در نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند یا شیر خشک مصرف می‌کنند، مشاهده می‌شود.
تشخیص یبوست بر اساس علائم و وضعیت تغذیه نوزاد صورت می‌گیرد. در برخی موارد، آزمایش‌های پزشکی برای بررسی عملکرد روده‌ها و شناسایی مشکلات گوارشی ممکن است ضروری باشد.
برای پیشگیری از یبوست، رعایت تغذیه صحیح نوزاد و استفاده از شیر مادر به عنوان بهترین منبع تغذیه توصیه می‌شود. در صورت نیاز، مشاوره با پزشک برای انتخاب شیر خشک مناسب نیز کمک‌کننده خواهد بود.
زردی یک بیماری شایع در نوزادان است که باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم می‌شود. این وضعیت ناشی از افزایش بیلی روبین در خون نوزاد است که در اکثر موارد موقتی بوده و در چند روز یا هفته اول زندگی از بین می‌رود.
تشخیص زردی معمولاً با بررسی رنگ پوست و چشم نوزاد انجام می‌شود. در برخی موارد، آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح بیلی روبین در خون نوزاد لازم است.
زردی معمولاً قابل پیشگیری نیست، اما تغذیه مناسب نوزاد (شیر مادر) و دریافت مایعات کافی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. در موارد شدید، ممکن است نیاز به درمان‌های خاصی مانند فتوتراپی (نور درمانی) باشد.
زردی در نوزادان
عفونت‌های گوش در نوزادان می‌تواند باعث علائمی مانند گریه بی‌وقفه، کشیدن گوش‌ها، تب، و مشکلات در خوابیدن شود. این عفونت‌ها معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی رخ می‌دهند.
پزشک با معاینه گوش نوزاد و بررسی علائم، عفونت گوش را تشخیص می‌دهد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به آزمایش‌های اضافی برای تعیین نوع عفونت باشد.
برای پیشگیری از عفونت‌های گوش، رعایت بهداشت نوزاد و اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و دود سیگار مفید است. همچنین مراقبت از نوزاد در برابر سرماخوردگی‌ها می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند.
آلرژی‌ها در نوزادان می‌توانند به شکل کهیر، ورم، مشکلات تنفسی و اسهال ظاهر شوند. این علائم معمولاً ناشی از واکنش‌های آلرژیک به مواد غذایی، گرده گیاهان، یا مواد شیمیایی است.
تشخیص آلرژی در نوزادان ممکن است از طریق تست‌های پوستی یا آزمایش خون انجام شود. پزشک ممکن است تاریخچه خانوادگی آلرژی را نیز بررسی کند.
برای پیشگیری از آلرژی‌ها، توصیه می‌شود از معرفی مواد غذایی آلرژن به نوزاد تا حد امکان اجتناب شود. همچنین برای نوزادان مبتلا به آلرژی‌های محیطی، رعایت محدودیت در معرض مواد آلرژن مانند گرد و غبار و دوده بسیار مهم است.
آلرژی در نوزادان
بیماری‌های تنفسی مانند برونشیولیت و پنومونی از دیگر مشکلات شایع در نوزادان هستند. علائم این بیماری‌ها شامل سرفه، تنگی نفس، و گاهی تب است.
تشخیص این بیماری‌ها معمولاً با استفاده از معاینه فیزیکی و در برخی موارد آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس قفسه سینه انجام می‌شود.
پیشگیری از بیماری‌های تنفسی با رعایت اصول بهداشت، شستن دست‌ها، استفاده از ماسک در فضاهای عمومی و دور نگه داشتن نوزاد از افراد بیمار ممکن است. واکسیناسیون نیز در پیشگیری از برخی بیماری‌های تنفسی کمک‌کننده است.
رنگ‌پریدگی یا سیانوز به معنای تغییر رنگ پوست به رنگ آبی یا بنفش در نواحی خاصی از بدن مانند لب‌ها، ناخن‌ها یا پوست صورت است. این مشکل به دلیل کمبود اکسیژن در خون نوزاد ایجاد می‌شود. در برخی موارد، سیانوز می‌تواند ناشی از بیماری‌های قلبی یا مشکلات تنفسی باشد.
برای تشخیص علت سیانوز، پزشک ابتدا وضعیت تنفسی و قلبی نوزاد را بررسی می‌کند. در صورت لزوم، آزمایش‌های خون و تصویربرداری ممکن است برای شناسایی دقیق‌تر علت انجام شوند.
پیشگیری از این حالت بستگی به علت آن دارد. در صورتی که سیانوز ناشی از یک مشکل قلبی یا تنفسی باشد، درمان‌های پزشکی و نظارت مداوم ضروری است. همچنین مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری (مانند پیگیری منظم سلامت مادر) می‌تواند به کاهش احتمال بروز مشکلات قلبی در نوزاد کمک کند.
سیانوز در نوزادان
کولیک یکی از مشکلات شایع در نوزادان است که با گریه‌های طولانی‌مدت و غیرقابل تسکین همراه است. این مشکل معمولاً بین هفته‌های 3 تا 6 زندگی نوزاد به اوج خود می‌رسد و ممکن است باعث ناراحتی و استرس برای والدین شود. علائم دیگر شامل انقباض شکم، عبور گاز زیاد، و توده‌های گازی در شکم است.
کولیک معمولاً از طریق معاینه فیزیکی و رد کردن سایر علل احتمالی مانند عفونت یا مشکلات گوارشی تشخیص داده می‌شود. این مشکل به دلیل بی‌قراری نوزاد و ناتوانی در آرام کردن او به‌ویژه در ساعات شب بیشتر قابل توجه است.
گرچه کولیک به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما بعضی از والدین گزارش داده‌اند که با ایجاد تغییرات در رژیم غذایی مادر یا نوزاد، این مشکل بهبود می‌یابد. همچنین استفاده از تکنیک‌های آرام‌بخشی مانند ماساژ، تکان دادن نوزاد به آرامی و استفاده از شیشه شیر با ویژگی ضد نفخ می‌تواند مفید باشد.
حساسیت به شیر خشک یکی دیگر از مشکلاتی است که برخی از نوزادان در آن به مشکلات گوارشی، پوست (کهیر یا بثورات) و سیستم تنفسی دچار می‌شوند. در این نوزادان، علائمی مانند استفراغ، اسهال، و یا حتی مشکلات تنفسی دیده می‌شود.
تشخیص حساسیت به شیر خشک معمولاً پس از مشاهده علائم، با مشاوره پزشک و در برخی موارد با آزمایش‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود.
برای پیشگیری از این حساسیت‌ها، می‌توان از انتخاب شیر خشک‌های خاص که برای نوزادان حساس طراحی شده‌اند استفاده کرد. در صورتی که نوزاد حساسیت به شیر خشک را تجربه می‌کند، پزشک ممکن است به تجویز شیر خشک‌های مخصوص یا تغییر رژیم غذایی مادر (در صورت شیر دادن) توصیه کند.
حساسیت به شیر خشک در نوزادان
نوزادانی که دچار تأخیر در رشد یا تکامل می‌شوند، ممکن است مشکلاتی مانند تأخیر در توانایی حرکت، برقراری ارتباط، یا رشد جسمی مشاهده کنند. برخی از این مشکلات ممکن است ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای یا نقایص مادرزادی باشد.
تشخیص تأخیر در رشد معمولاً از طریق ارزیابی‌های پزشکی منظم انجام می‌شود. پزشک ممکن است از ابزارهای ارزیابی تکامل نوزاد استفاده کند و در صورت نیاز، آزمایش‌های بیشتری انجام دهد.
پیشگیری از تأخیر در رشد از طریق تأمین تغذیه مناسب و مراقبت‌های پزشکی منظم، شامل معاینات دوره‌ای و پیگیری وضعیت نوزاد، انجام می‌شود. همچنین، ایجاد محیطی امن و تحریک‌کننده برای نوزاد (مانند صحبت کردن با او، استفاده از اسباب‌بازی‌های آموزشی و تشویق به حرکت) در این زمینه مفید است.
مشکلات چشمی مانند عفونت چشم (کنژکتیویت) یا مشکلات مربوط به بینایی ممکن است در نوزادان رخ دهد. علائم این مشکلات شامل قرمزی چشم، ترشح از چشم، و یا بی‌توجهی نوزاد به حرکات اطراف است.
پزشک معمولاً برای تشخیص مشکلات چشمی نوزاد، چشم او را معاینه کرده و در صورت لزوم، آزمایش‌های تکمیلی را تجویز می‌کند.
برای پیشگیری از مشکلات چشمی، رعایت بهداشت و جلوگیری از تماس با منابع عفونی بسیار حائز اهمیت است. همچنین مراقبت و پیگیری منظم در صورت بروز هرگونه علائم غیرمعمول در چشمان نوزاد می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.
مشکلات چشمی در نوزادان
1. آیا تب در نوزادان خطرناک است؟
تب در نوزادان می‌تواند علامت عفونت باشد، اما خود تب لزوماً خطرناک نیست. با این حال، اگر نوزاد شما تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد دارد یا به مدت طولانی ادامه می‌یابد، باید به پزشک مراجعه کنید. تب در نوزادان کمتر از 3 ماه می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های جدی‌تر باشد و باید فوراً بررسی شود.
2. چه علائمی باید باعث نگرانی والدین شود؟
اگر نوزاد شما علائم زیر را تجربه کرد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
تب بالا (بالای 38 درجه سانتی‌گراد)
گریه بی‌وقفه یا سختی در آرام کردن نوزاد
مشکلات تنفسی، تنگی نفس یا خرخر
زردی پوست یا سفیدی چشم
اسهال یا استفراغ شدید
بی‌قراری شدید یا تغییرات در رفتار نوزاد
مشکلات در تغذیه یا کاهش وزن ناگهانی
3. آیا نوزادان می‌توانند دچار حساسیت غذایی شوند؟
بله، نوزادان می‌توانند به برخی از مواد غذایی حساسیت نشان دهند. معمول‌ترین آلرژی‌ها در نوزادان به شیر گاو، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی و گندم مربوط می‌شود. علائم حساسیت غذایی شامل کهیر، استفراغ، اسهال، یا مشکلات تنفسی می‌شود. اگر نوزاد شما پس از مصرف یک ماده غذایی علائمی از خود نشان داد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
4. چگونه می‌توان از سرماخوردگی در نوزادان پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از سرماخوردگی در نوزادان، رعایت اصول بهداشت فردی بسیار مهم است. شستشوی دست‌ها به طور منظم، جلوگیری از تماس نوزاد با افراد بیمار و حفظ فاصله از محیط‌های شلوغ و آلوده به ویروس‌ها کمک می‌کند. همچنین، تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند.
5. آیا زردی در نوزادان طبیعی است؟
زردی یکی از مشکلات شایع در نوزادان است که معمولاً در چند روز اول زندگی اتفاق می‌افتد. این وضعیت ناشی از تجمع بیلی‌روبین در خون است. در بیشتر موارد، زردی موقتی است و خود به خود از بین می‌رود. اما در برخی موارد، اگر سطح بیلی‌روبین بسیار بالا باشد، نیاز به درمان‌هایی مانند فتوتراپی (نور درمانی) خواهد بود.
6. چرا نوزادان دچار کولیک می‌شوند؟
کولیک به دلیل گازهای بیش‌ازحد در شکم و سیستم گوارشی نوزاد ایجاد می‌شود. این مشکل معمولاً در نوزادان زیر 6 ماه شایع است و می‌تواند باعث گریه‌های طولانی‌مدت و بی‌قراری شود. علل دقیق کولیک مشخص نیست، اما تغییرات در رژیم غذایی مادر یا نوزاد، تغییرات در سیستم گوارشی نوزاد و تحریکات محیطی می‌توانند تأثیرگذار باشند.
7. آیا همه نوزادان به شیر خشک حساسیت دارند؟
خیر، همه نوزادان به شیر خشک حساسیت ندارند، اما برخی نوزادان ممکن است به پروتئین موجود در شیر خشک حساسیت نشان دهند. در چنین مواردی، علائم حساسیت شامل استفراغ، اسهال، جوش‌های پوستی یا مشکلات تنفسی خواهد بود. اگر نوزاد شما چنین علائمی را پس از مصرف شیر خشک تجربه می‌کند، باید به پزشک مراجعه کنید تا شیر خشک مناسب تجویز شود.
8. آیا بیماری‌های تنفسی در نوزادان شایع هستند؟
بله، بیماری‌های تنفسی مانند برونشیولیت و پنومونی در نوزادان شایع است. این بیماری‌ها معمولاً به دلیل ویروس‌ها یا باکتری‌ها ایجاد می‌شوند و علائم آنها شامل سرفه، تنگی نفس و تب است. اگر نوزاد شما دچار مشکلات تنفسی شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
9. چگونه می‌توان از عفونت گوش در نوزادان پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از عفونت‌های گوش در نوزادان، رعایت بهداشت مناسب و اجتناب از قرار گرفتن نوزاد در معرض آلاینده‌ها و دود سیگار اهمیت زیادی دارد. همچنین، در صورتی که نوزاد دچار سرماخوردگی شد، باید توجه ویژه‌ای به درمان و کنترل علائم آن داشته باشید.
10. آیا نوزادان به بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوند؟
بله، نوزادان می‌توانند به بیماری‌های قلبی مادرزادی مبتلا شوند. این مشکلات معمولاً به دلیل نقص‌های ژنتیکی یا عوامل محیطی در دوران بارداری ایجاد می‌شوند. اگر نوزاد شما علائمی مانند سیانوز (آبی شدن پوست) یا تنفس دشوار دارد، باید به پزشک مراجعه کنید تا احتمال وجود مشکل قلبی بررسی شود.
11. آیا نوزادان دچار آسم می‌شوند؟
آسم در نوزادان نسبت به کودکان بزرگ‌تر کمتر شایع است، اما ممکن است نوزادان به دلیل آلرژی‌ها یا عفونت‌های تنفسی در معرض خطر ابتلا به آسم قرار گیرند. علائم شامل تنفس دشوار، خس‌خس سینه، سرفه و مشکلات تنفسی است. در صورت مشاهده چنین علائمی، باید به پزشک مراجعه کرد.
12. چرا نوزادان دچار یبوست می‌شوند؟
یبوست در نوزادان ممکن است به دلیل تغییرات در رژیم غذایی، تغذیه نامناسب، یا ناتوانی روده‌ها در هضم و دفع مواد زائد باشد. در نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند، یبوست کمتر شایع است، اما در نوزادانی که شیر خشک مصرف می‌کنند، ممکن است بیشتر دیده شود.
مراقبت از نوزاد در ماه‌های اولیه زندگی یک مسئولیت بزرگ و پیچیده است. بیماری‌های شایع در نوزادان معمولاً قابل پیشگیری یا درمان هستند، اما تشخیص به موقع و اقدامات صحیح درمانی می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. والدین باید به دقت علائم نوزاد را بررسی کرده و در صورت بروز هرگونه نگرانی یا تغییر در وضعیت سلامتی نوزاد، به پزشک مراجعه کنند.
پیشگیری از بیماری‌ها با رعایت بهداشت فردی، تغذیه مناسب، مراقبت‌های پزشکی منظم و توجه به نیازهای عاطفی و جسمی نوزاد می‌تواند به حفظ سلامت نوزاد و رشد بهینه او کمک کند. همچنین، افزایش آگاهی والدین از مشکلات شایع و روش‌های مراقبت صحیح می‌تواند آنها را در این مسیر یاری دهد.
گردآوری: بخش کودکان بیتوته
