عصر ایران؛ احمد فرتاش - مذاکرات ایران و آمریکای ترامپ در حالی آغاز شده است که بسیاری از مخالفان جمهوری اسلامی امیدوار بودند که ترامپ راهی جز این را می‌پیماید و تقابلش با حکومت ایران نه دیپلماتیک که نظامی خواهد بود.

    در روزهای اخیر، اسرائیلی‌ها و اپوزیسیون برانداز خارج کشور آشکارا از آغاز مذاکرات عراقچی-ویتکاف مأیوس شده‌اند. در داخل کشور هم تندروها همسو با اسرائیل و براندازان خارجی بر طبل بیهوده بودن مذاکرات می‌کوبند.

 

    اینکه این مذاکرات چطور پیش خواهد رفت و چقدر شانس موفقیت دارد و چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد، موضوع مصاحبۀ عصر ایران با احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی است. 

 

                                                                                                              *****

 

 

  من خیلی خوش‌بینم. مذاکرات حتما به نتیجه می‌رسد چون ترامپ می‌خواهد به بایدن و اوباما بگوید من نه فقط در اقتصاد بلکه در دیپلماسی هم از شما برترم. ضمنا او فقط بحث هسته‌ای را دنبال می‌کند. ترامپ همچنین می‌خواهد به یک نوع توافق با ایران دست پیدا کند تا به اروپایی‌ها بگوید نیازی نیست شما مکانیسم ماشه را فعال کنید. او توافق با ایران را یک دستاورد مهم برای خودش می‌داند. 

بر مبنای برجام خواهد بود. به نظرم ایران می‌آید روی 5 درصد. غنی‌سازی‌اش را حفظ می‌کند و بازرسی‌ها را می‌پذیرد. البته آن‌ها گفته‌اند موشک‌هایی که قابلیت حمل سلاح اتمی داشته باشند، باید بررسی شوند. پذیرش این خواسته نسبتا سخت است برای اینکه ایران تاکید می‌کند ما که بمب اتم نمی‌خواهیم، چرا باید موشک لازم برای استفاده از بمب اتم را داشته باشیم؟

 

  در مقابل احتمال می‌دهم که آمریکا اجازه بدهد ایران نفتش را راحت‌تر بفروشد و پول‌های بلوکه‌شدۀ ایران هم تا حدی آزاد شوند. همچنین احتمال می‌دهم که ایران به آمریکا بگوید ما با چم‌وخم‌های داخلی نظام سیاسی شما کاری نداریم. یعنی برای ما مهم نیست تحریم‌هایی که باید برداشته شود، تحریم اولیه است یا ثانویه، تحریم کنگره است یا تحریم ناشی از فرمان اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا. یعنی این تحریم‌ها را دولت ترامپ باید کنار بگذارد و مشکلات قانونی لغو آن‌ها، مشکل دولت ترامپ است نه مشکل ایران؛ و خود دولت آمریکا باید این موضوع را پیگیری و حل کند. 

 

در نامۀ ترامپ برای رهبری این بحث مطرح بوده. البته من نامۀ ترامپ را نخوانده‌ام ولی پاسخ ایران به نامۀ او، قاعدتا متناظر با آن نامه بوده. در پاسخ ایران بحث موشک مطرح شده بود. از این‌جا می‌توان برداشت کرد که آقای ترامپ در نامه‌اش راجع به موشک‌هایی که قابلیت حمل سلاح اتمی را دارند، صحبت کرده. 

   طبیعتا. آقای ترامپ مسئله‌اش سلاح هسته‌ای است. بحث موشک را هم اگر مرتبط با این موضوع بداند، در کانون توجه قرار می‌دهد. 

 

  بله، چون آقای ویتکاف دیپلمات نیست. او نتیجه‌گرا است و فقط می‌خواهد به نتیجه برسد و بعد به همه بگویند با ایران به توافق رسیدیم. 

 

ایران اصلا قبول نمی‌کند راجع به موشک‌های بالستیک‌اش مذاکره کند. ایران در جلسۀ اول مذاکرات، چارچوبی ارائه داده و گفته است ما فقط در این چارچوب بحث می‌کنیم.

این تحلیل هم مطرح است که ترامپ بدش نمی‌آید ایران بالقوه تهدیدی برای اروپا باشد و به همین دلیل بحث موشک را رها کند.

 

  رفع تحریم‌ها و فروش نفت. تحریم‌های بانکی هم حتما باید جزو تحریم‌هایی باشند که رفع می‌شوند. یعنی بتوانیم نفتمان را بفروشیم و پولش را هم بگیریم. در مرحلۀ اول چنین خواسته‌ای داریم. اگر این مرحله به خوبی طی شود، ایران و آمریکا به تدریج مراحل بعدی را هم پشت سر می‌گذارند.

   فکر می‌کنم این کار به سرعت انجام می‌شود چون طرف آمریکایی دیپلمات نیست و پیچیدگی در کارش وجود ندارد. به نظرم مذاکره‌کنندگان ما پیچیده‌ترند و مذاکره را طولانی‌تر می‌کنند. آقای ترامپ یک فرد خودشیفته و باهوش است. مثلا قبلا فقط می‌خواست با رهبر کرۀ شمالی دیداری داشته باشد تا بگوید من با دشمن آمریکا هم دیدار کردم. یا راجع به اسرائیل فقط می‌خواست پیمان ابراهیم را جا بیندازد. عجلۀ ترامپ از ما بیشتر است.

  به همین دلیل گفته من دو ماه بیشتر صبر نمی‌کنم برای مذاکره و توافق. این تحلیل جنابعالی هم تحلیل بدی نبود. من فکر می‌کنم آمریکا در آینده با آلمان روبرو خواهد شد. آلمان کشور کانونی اروپا است و جنگ جهانی اول و دوم را شروع کرد. آلمان الان انرژی ارزان روسی و بازار مصرف چین را از دست داده. به نظرم آمریکا در آینده آلمان را تحت فشار قرار خواهد داد و الان ممکن با روسیه و ایران به تفاهم برسد؛ چون ایران در سابقه‌اش کلاً با آمریکا همسو بوده. بویژه در زمان شاه. آمریکا از طریق ایران می‌تواند ترکیه و جاه‌طلبی عربستان را کنترل کند.

 

   بله، درست است. ولی ترامپ رویکرد ناسیونالیستی پررنگی دارد و به دنبال منافع حداکثری آمریکا است. به همین دلیل هر قراردادی با ایران ببندد، دموکرات‌ها قراردادش را قبول خواهند داشت. ترامپ توافق اوباما و ایران را قبول نداشت ولی حالت برعکسش شکل نمی‌گیرد. ترامپ به اوباما می‌گفت این چه توافقی بود که پای ما را به بازارهای ایران باز نکرد؟ ایران یک بازار بکر است.

   مثلا همین الان ایران 400 فروند بوئینگ لازم دارد. از چابهار گرفته تا شاهراه شمال و جنوب و شرق و غرب ایران، همگی اهمیت ویژه‌ای در تجارت و سرمایه‌گذاری دارند. بازار ایران برای ترامپ خیلی وسوسه‌انگیز است و اگر او بتواند توافقی با ایران بکند که پای آمریکا به این بازار باز شود، دموکرات‌ها توافق او را نقض نمی‌کنند. 

  اگر مرحلۀ اول به نتیجه برسد، مراحل بعد هم به نتیجه خواهد رسید. یعنی اگر سفارتخانه‌های ایران و آمریکا در خاک یکدیگر متقابلا باز شود، با آمریکا هم مثل سایر کشورها ارتباط خواهیم داشت. 

 

 

   من احساسم این است که حتما این طور خواهد شد. یعنی اگر توافق اولیه شکل بگیرد، روندی از تنش‌زدایی و اصلاح در روابط دو کشور آغاز می‌شود. اصلاح و بهبود روابط ابتدا اقتصادی-تجاری است، سپس اقتصادی-سیاسی، و نهایتا هم استراتژیک می‌شود. در این چهل‌وچند سال تقابل، هم آمریکا ایران را شناخته، هم ایران آمریکا را. 

 

  فکر نمی‌کنم روسیه مخالف باشد. روس‌ها با ترامپ رابطۀ خوبی دارند و کلا با آمریکا روابط دیپلماتیک دارند. چرا ما نداشته باشیم؟ البته روسیه دوست ندارد ایران با آمریکا رابطۀ استراتژیک داشته باشد و سیاست ایران در قبال آمریکا، شبیه سیاست زمان شاه باشد. ولی با نفس رابطۀ ایران و آمریکا مخالف نیست بلکه با پیوند عمیق ایران و آمریکا مخالف است.

 

  وقتی مذاکرات شکل می‌گیرد، دیگر فکر نمی‌کنم جنگی بوجود بیاید؛ چون نفس آغاز مذاکره، مبتنی بر نوعی عزم و تفاهم مشترک است معطوف به حل مشکل از طریق مسالمت‌آمیز.