همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: ویترین کتابفروشی‌ها معمولا با کتاب‌هایی تزئین می‌شود که جزو آثار مخاطب محسوب می‌شوند و مشتریان پروپاقرصی در بازار کتاب دارند. در میان، کتاب‌هایی که مخاطبان نسبتاً محدودتری دارند، جای چندانی در ویترین کتابفروشی‌ها ندارند و ناشران هم اقبالی به بازنشر این آثار نمی‌کنند، مگر اینکه تقاضاهای انبوه و وسوسه‌کننده‌ای، به هر دلیلی، از راه برسد و ناشر اقدام به بازنشر آن کتاب بکند.
این مشکل از سال‌های دور در بازار نشر وجود داشته و برخی کتاب‌ها که چاپ اول یا چاپ‌های بعدی آن در بازار کتاب تمام یا کمیاب شده و تقاضاهای آنچنانی هم برای چاپ‌های جدید آن وجود ندارد، به نوعی از چرخه بازنشر ناشر کنار گذاشته می‌شود، چون ناشران معتقدند تجدیدچاپ با تیراژ محدود صرفه اقتصادی ندارد، اما از چندی پیش و در پی پیشرفت‌های تکنولوژیک در صنعت نشر، امکان تجدیدچاپ کتاب حتی در یک نسخه هم فراهم شده و به محض تقاضای مشتری، به هر میزان که نیاز داشته باشد، به همان میزان برای او چاپ و عرضه می‌شود.
این شیوه جدید که «چاپ کتاب مبتنی بر تقاضا(POD)» نامیده می‌شود، یکی از دستاوردهای صنعت چاپ دیجیتال است که در آن کتاب‌های مورد تقاضای مصرف‌کننده پس از ثبت سفارش قطعی از سوی متقاضی، به صورت اختصاصی برای او چاپ و تحویل داده می‌شود. از این شیوه نوین در صنعت نشر که از آن با عنوان«سامانه چاپ هوشمند کتاب» هم یاد می‌شود، به عنوان یک راهکار مدرن در صنعت نشر نام می‌برند که توجه بسیاری از ناشران را به خود جلب کرده است، چرا که با بهره‌گیری از چاپ بر اساس تقاضا، ناشران می‌توانند هزینه‌های تولید و نگهداری را کاهش داده و به نیازهای متغیر بازار به سرعت پاسخ دهند.
یکی از ویژگی‌های شیوه جدید، کمک به کتاب‌های از چرخه خارج شده است. بر اساس آمار نشر ۱۰ سال اخیر که در خانه کتاب منتشر شده، مجموعا ۷۰۸ هزار عنوان کتاب، چاپ اول بوده که از این میان ۸۸ هزار عنوان کتاب درسی هستند. آمارها می‌گوید در ۱۰ سال گذشته، ۶۲۰ هزار عنوان کتاب غیردرسی چاپ اول منتشر شده است. با وجود اینکه برخی از عناوین قابل استفاده بودند اما به دلایل گوناگون از چرخه نشر خارج شده‌اند. از طرف دیگر ناشران برای تک‌تک کتاب‌ها وقت گذاشتند اما فعلا در بازار کتاب موجود نیست و طرح پی.او.دی می‌تواند به احیای آن‌ها کمک کنند.
همچنین آمار نشر بین‌المللی نشان می‌دهد از سال ۲۰۱۷ پیش‌بینی نشر بر این بود که تقاضا برای کتاب کاغذی کمتر شود اما در پنج سال گذشته در بازار کتاب، ای‌بوک به ثبات ۱۰ تا ۱۵ درصدی رسیده است. این برخلاف پیش‌بینی‌ها درباره ای‌بوک بود. کتاب صوتی هم بازار ۵ درصدی خواهد داشت. بنابر این، بیش از ۶۵ درصد از بازار کتاب در قالب فیزیکی است و می‌توان گفت تقاضای کاغذی کماکان سرجایش است. در این شرایط، پیش‌بینی بازار ۶۰ میلیون دلاری کتاب پی.او.دی دور از انتظار نیست، چون میانگین رشد پی.او.دی در بازار کتاب آسیا ۲۸ درصد و در جهان ۲۶ درصد است.
در مجموع، دستگاه چاپ بر اساس تقاضا، در کتابفروشی‌ها نصب می شود و در پنلی که به کتابفروشان داده شده، مشتری می‌تواند با جستجوی کتاب مورد نظر خود، کتاب را سفارش داده و بعد از سه روز از کتابفروش یا در منزل خود دریافت کند؛ البته اگر از کتابفروشی دریافت کند، هزینه پست نخواهد پرداخت.
