کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه در گفت‌وگویی تلویزیونی به صورت برخط به سؤالاتی درباره محتوای پیام رهبر معظم انقلاب به ولادیمیر پوتین، سفر عراقچی به مسکو، سفر وزیر نفت به روسیه، مذاکرات مربوط به اوکراین و مناسبات ایران و روسیه و وضعیت معاهده مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه پاسخ داد.

* در جریان تنظیم وقت بودم

جلالی در پاسخ به این سؤال که تصویب معاهده مشارکت جامع راهبردی در پارلمان روسیه، در بحبوحه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، آیا معنای خاصی دارد یا یک فرایند عادی است؟ گفت: هر دو گزینه می‌تواند درست باشد، به یک معنا روسیه این توافقنامه راهبردی را با ما امضا کرد و طبعا باید در پارلمان به تصویب می‌رسید، در گذشته هر زمان، وقت ملاقات دو رئیس جمهور را برای امضای موافقنامه تعیین می‌کردیم، برخی‌ها اینگونه تحلیل می‌کردند، چون روسیه روابطش با ترامپ درست می‌شود، احتمال آنکه آنها بخواهند توافقنامه را به تاخیر بیندازند، زیاد است.

وی افزود: اما من در جریان تنظیم وقت بودم و خیلی وقت‌ها زمان سفر رئیس جمهور را ما تعیین می‌کردیم و روس‌ها هم با همان زمان موافقت کردند و این سفرها انجام شد.

* پوتین گفت که روابط ما با ایران ارتباطی با روابط‌مان با دیگران ندارد

سفیر ایران بیان کرد: در مورد معاهده مشارکت جامع راهبردی نیز پوتین حکم داد رودنکو، معاون وزیر خارجه لایحه را ببرد مجلس و مدافع لایحه باشد که طبعا با کمترین فاصله از زمان امضا به لایحه تبدیل و در دوما و شورای فدراسیون تصویب شد. معمولا کمتر اتفاق می‌افتد که برای یک مصوبه‌ای که در مجلس پیگیری می‌شود، رئیس جمهور روسیه حکم بدهد. در همین ملاقات عراقچی با پوتین نیز رئیس جمهور روسیه چندین بار این نکته را گفت که روابط ما با جمهوری اسلامی ایران، راهبردی است و هیچ ارتباطی با روابط ما با سایرین ندارد و چند بار هم این را تکرار کرد که ما در روزهای حساسی در کنار هم بودیم و اینطور نیست که در زمان دیگر نمی‌توانیم در کنار هم نباشیم.

جلالی بیان کرد: ما با این ادبیات آشنا هستیم و در ادبیات مقامات دیگر روسیه هم شنیدیم، مثلا در سفر قبلی لاوروف به تهران، همین مطلب را مرتب ذکر کرد. روسیه مصمم است، در میانه این میدانی که قرار دارد در مورد ارتباطش با چین نیز این را نشان دهد. پوتین در اولین گفتگویی که با ترامپ داشت، با یک فاصله کوتاهی با چین صحبت می‌کند. این معنی دارد و این است که ما رابطه خودمان را با متحدان خودمان ادامه خواهیم داد.

* کار متوقف به توافق نیست

کاظم جلالی که به صورت برخط با برنامه تلویزیونی «جریان» گفت‌وگو می‌کرد، در پاسخ به سؤالی درباره اینکه آیا فرایند اجرای معاهده مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه پیش رفته یا خیر؟ اظهار داشت: کار متوقف به توافق نیست، توافق در اصل یک سند بزرگی است برای ریل‌گذاری و این ریل‌گذاری در همه عرصه توسط رهبران دو کشور و روسای جمهور انجام می‌شود. توافقنامه اولا رابطه را تثبیت و ثانیا دورنما را کاملا مشخص می‌کند، ثالثا همه دستگاه‌های داخل کشور باید بنشینند، از داخل توافقنامه کار بیرون بیاورند.

وی ادامه داد: در این توافقنامه موضوعات گوناگون دوجانبه، سازمان همکاری‌های منطقه‌ای و سازمان‌های بین‌المللی حوزه محیط زیست، دریای خزر، بحث‌های دانشجویی، دیپلماسی عمومی، بحث‌های دفاعی، نظامی، اطلاعاتی، امنیتی را در بر می‌گیرد. همه باید برای کار روی توافقنامه آماده باشند و فکر کنند که از دل آن چه ارتباطاتی را می‌توان با روسیه ایجاد کرد که منافع ملی ما بیشتر تامین شود.

* سفر وزیر نفت به مسکو

کاظم جلالی درباره سفر وزیر نفت به مسکو هم گفت: ما کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور را داریم، از طرف ایران، وزیر نفت رئیس کمیسیون مشترک است. نشست قبلی کمیسیون مشترک در گروزنی روسیه برگزار شد و کمیسیون مشترک پیش رو هفته آینده در مسکو برگزار می‌شود و وزیر نفت و هیأت همراه به مسکو می‌آیند. روی سند این کمیسیون کار شده و اسنادی که در کمیسیون مشترک تعیین می‌کنیم، سند بالادستی آن همان توافقنامه جامع خواهد بود، اما این کمیسیون به روال سابق هر ساله برگزار می‌شود.

* محتوای پیام رهبر انقلاب به پوتین

وی درباره محتوای پیام رهبر معظم انقلاب به ولادیمیر پوتین که سیدعباس عراقچی در سفر هفته‌ گذشته به مسکو به پوتین تسلیم کرد، گفت: این پیام ابعاد مختلفی داشت. خود این پیام همانطور که آقای عراقچی گفت این بود که روابط خود با دوستان را استمرار خواهیم بخشید و این روابط ربطی به مذاکرات و گفت‌وگوهایمان نخواهد داشت. معمولا یکی از اتفاقاتی که هم در ایران و هم در روسیه می‌افتد، این است که روس‌ها وقتی به طرف غرب می‌روند، جریانی در ایران شکل می‌گیرد که روس‌ها ما را فروختند و رفتند. کما اینکه در ایام اخیر از این مطالب زیاد شنیدیم. به محض اینکه ما هم مذاکرات را شروع کردیم. در روسیه هم در برخی محافل صحبت می‌شود که اگر ایران رابطه‌اش با غرب تنظیم شود، طبعا این به ضرر روسیه خواهد بود و ایران رابطه‌اش با روسیه را کمرنگ خواهد کرد.

جلالی ادامه داد: اولین پیام این بود که ما دوست داریم با همه دنیا رابطه متوازن و درست داشته باشیم، مشکلی نداریم، این را مسئولان عالی مطرح کردند که ما برای رابطه با کشورها، مشکلی نداریم، با دوستان خودمان هم قرار نیست که رابطه را کم کنیم. به نظر من این ملاقاتی که عراقچی داشت و پیام مقام معظم رهبری را تسلیم کرد، نکته مهمی بود که هم رابطه ما سیاست همسایگی است و هم رویکردهای مشترکی که در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی داریم، استمرار خواهد داشت و ارتباطی با سایر کشورها ندارد.

* همدیگر را از مذاکرات با آمریکا مطلع کردیم

سفیر ایران گفت: موضوع دیگر نیاز به مشورت متقابل با همدیگر در این مقطع است. هم روس‌ها و هم ما علاقه‌مند هستیم مشورت کنیم. در ملاقات با پوتین، وزیر خارجه گزارشی هم از مذاکرات داد آنها هم در موضوع اوکراین و اینکه چه کارهایی می خواهند انجام دهند. خطوط قرمزشان و مذاکرات با آمریکا گزارش‌هایی را به ما دادند. ما هم به آنها گفتیم که ما در مذاکرات با آمریکا چه مباحثی را داشتیم و خطوط قرمز ما مشخص است و چگونه حرکت خواهیم کرد.

جلالی بیان کرد: مسئله دیگر موضوعاتی است که اروپایی‌ها دنبال می‌کنند. در بحث هسته‌ای پرونده ما شفاف است، همکاری‌هایی با آژانس داریم، مدیرکل آژانس هم به تهران سفر کرد. اما اروپا در پرتو این جدی نگرفتنش توسط آمریکا، در حوزه‌هایی دست و پا می‌زند که نشان دهد دارای نقش است که یکی از آن مباحث، مباحث مربوط به ایران و اسنپ‌بک است. در این حوزه‌ها با چین و روسیه به عنوان شرکای راهبردی، باید گفت‌وگو و مشورت کنیم، کما اینکه معاونان وزرای خارجه سه کشور در پکن جلسه داشتند و بعد هم معاونان سیاسی و حقوقی تشریف آوردند و ما مرتب در این خصوص گفت‌وگو داریم.

* رابطه ما متوازن است

وی همچنین عنوان کرد: پوتین چندین بار تکرار کرد که رابطه ما با آمریکا، به رابطه با ایران ارتباطی نخواهد داشت، ما رابطه خود را بسیار مهم می‌دانیم، شراکت ما نزدیک بود، اما با امضای معاهده مشارکت جامع راهبردی، رابطه ما کاملا راهبردی شده است و در همه حوزه باید روابطمان را گسترش بدهیم. مقام معظم رهبری در پیامشان به برخی از حوزه‌ها اشاره کرده بودند و پوتین هم به همان حوزه‌ها اشاره کرد و روز بعد که با لاوروف مذاکره داشتیم، ایشان هم گفت که پوتین خیلی از مجموعه پیام و ملاقات، راضی بوده است.

جلالی اضافه کرد: برخی‌ها در داخل ایران به ملت ایران تلقین می‌کنند که رابطه ما متوازن نیست. رابطه ما رابطه متوازنی است، ادبیاتی که ایران به کار می‌برد کاملا مستقلانه است و سیاست خارجی ما بر اساس سه اصل حکمت، عزت و مصلحت پیش می‌رود.

* اگر قرار باشد گفت‌وگویی از طرف ایران انجام شود باید با ما تنظیم و هماهنگ شود

سفیر ایران در پاسخ به این سؤال که در این ۲۳ سالی که مذاکره کردیم معمولاً روس‌ها و اروپایی‌ها حضور داشتند. اکنون اروپایی‌ها گلایه‌مند هستند که چرا کنار گذاشته شده‌اند. آیا روس‌ها گلایه‌ای ندارند؟ پاسخ داد: نه، روس‌ها گلایه‌ای ندارند، ولی مرتب می‌گویند که «ما آماده‌ایم که در هر حوزه‌ای که شما بخواهید ایفای نقش کنیم.» یعنی روس‌ها بدون اینکه محدودیتی ایجاد کنند، این آمادگی را دارند.

این دیپلمات ارشد ایرانی ادامه داد: این موضوع در ملاقات‌ها به ما گفته شده است. روس‌ها کاملاً به این نکته واقف هستند که ما علاقه‌مندیم با روسیه و چین کار جدی کنیم. روس‌ها همیشه در مذاکرات حضور نداشتند. ما ابتدا با سه کشور اروپایی شروع کردیم، و پس از آن، روسیه و چین نیز به مذاکرات اضافه شدند. سپس آمریکایی‌ها هم وارد شدند، ولی بعداً آمریکا کنار کشید و ما با بقیه ادامه دادیم. سپس مسئله اوکراین پیش آمد و پس از آن، گفت‌گوهای جدیدمان با سه کشور اروپایی آغاز شد.

جلالی بیان کرد: ما همیشه گفته‌ایم که آماده‌ایم روسیه و چین در گفت‌وگوها حضور داشته باشند و طبیعتاً این کار نیز در حال انجام است. از طرف دیگر، قرار ما این است که مرتب با یکدیگر مشورت داشته باشیم. این را هم بدانید که در ایران، بعضی‌ها این‌گونه القا می‌کنند که گویی روسیه از طرف ما خودسرانه با آمریکایی‌ها صحبت می‌کند، در حالی که این‌گونه نیست. بنای ما با روس‌ها این است که تمام گفت‌وگوهایی که اگر قرار باشد از طرف ایران انجام شود، باید قبلش با ما تنظیم و هماهنگ شود.

* جریان غرب‌گرا علاقه‌مند نیست متحدانی در خارج داشته باشیم

وی در پاسخ به اینکه برخی جریانات در داخل عنوان می‌کنند که روس‌ها در مواقع مهم معامله می‌کنند. نظر شما چیست؟ اظهار داشت: در داخل ایران، جریان غرب‌گرا علاقه‌مند نیست که ما متحدانی در خارج داشته باشیم. آن‌ها تلاش می‌کنند تا هر ارتباطی که ما با کشور دیگری می‌خواهیم برقرار کنیم را به ضرر ما جلوه دهند، در حالی که غرب نیز حاضر به ارتباط‌گیری با ما نیست. جمع این دو نگاه می‌شود صفر.

جلالی افزود: من نمی‌دانم چرا برخی افراد که ادعای ملی‌گرایی و ایران‌دوستی دارند، متوجه این نکته نیستند که وقتی همه متحدان ما را نفی می‌کنند و غرب هم که ارتباط برقرار نمی‌کند، در نهایت ما منزوی می‌شویم.

سفیر ایران ادامه داد: هر کشوری اگر در گذشته به ما ظلم کرده باشد یا حتی امروز خلف وعده کند، بلافاصله برخی با دیده اغماض به آن نگاه می‌کنند. اما درباره روسیه و برخی کشورها، به تاریخ رجوع می‌کنند و از تاریخ مدد می‌گیرند تا روابط امروز را تخریب کنند. این نیز نکته عجیبی است.

وی گفت: ای‌کاش حداقل امانت‌داری در گفتار رعایت می‌شد. مثلاً در خصوص گفت‌وگوی رودنکو معاون وزیر خارجه روسیه در دومای روسیه، یکی از نمایندگان از او پرسید که آیا معاهده مشارکت راهبردی با ایران شامل این می‌شود که اگر به ایران حمله شود، روسیه باید دفاع کند؟ وی پاسخ داد که نه، چنین چیزی در این معاهده نیست، هر چند ما متحد ایران هستیم.

* «روسوفیل» نیستیم، «انگلوفیل» و یا طرفدار آمریکا هم نیستیم

جلالی ادامه داد: ایران در اینجا بین دو گزینه بود. یا باید مانند کره شمالی و بلاروس، قراردادی با روسیه امضا می‌کرد که اگر به ما حمله شد، روسیه از ما دفاع کند، که اگر این کار را می‌کردیم، می‌گفتند استقلال ایران را فروختند، یا همان‌طور که الان هست، با احترام و استقلال روابط داشته باشیم. حالا که روسیه می‌گوید چنین بندی در توافقنامه نیست، برخی رسانه‌های معاند فارسی‌ زبان آمدند و جملاتی ساختگی به نام معاون وزیر خارجه روسیه منتشر کردند. اما دوستان ما در ایران پیگیری نکردند، در حالی که من متن اصلی را ترجمه کردم و برای مسئولان کشور ارسال کردم تا از موضع‌گیری اشتباه جلوگیری شود و همه نیز تأیید کردند که پاسخ ایشان منطقی و درست است.

وی گفت: اگر بخواهم از این جریان‌سازی‌ها، غیرامانت‌داری‌ها و بی‌صداقتی‌ها بگویم، بسیار است. ما طبعاً «روسوفیل» نیستیم، همچنانکه «انگلوفیل» و یا طرفدار آمریکا هم نیستیم. ما طرفدار منافع ملی ایران هستیم. من در اینجا به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران موظفم قاطعانه از منافع کشورم دفاع کنم. اما اینکه نگذاریم متحدان‌ ما با ما متحد باشند و هر روز با استفاده از منابع رسانه‌ای غرب، جریانی علیه روابط کشورمان ایجاد کنیم، این انصاف نیست.

* نباید هیجان زده شویم

کاظم جلالی در پاسخ به سؤال مجری درباره اینکه ترامپ از ابتدا اصرار داشت که اگر به قدرت برسد، فوراً بین روسیه و اوکراین صلح برقرار می‌شود. وضعیت صلح میان روسیه و اوکراین چگونه است؟ آیا به نقطه‌ای می‌رسد که این جنگ پایان یابد یا ادامه خواهد داشت؟ اظهار داشت: من نکته‌ای را عرض می‌کنم که در داخل ایران به‌درستی درک نشده است. امروز ترامپ می‌گوید: «می‌خواهم رابطه‌ام را با روسیه درست کنم.» ولی بخش اعظم آمریکا با او موافق نیستند و دنیای غرب هم حاضر به همراهی نیست. بنابراین نباید هیجان‌زده شویم و تصور کنیم که قرار است فوراً همه چیز درست شود. خود روس‌ها نیز چنین برداشتی ندارند و می‌گویند: «ما در انتهای این تونل، کورسویی می‌بینیم که شاید بتوان روابط را اصلاح کرد.»

* روسیه گفت که خواهان استمرار جنگ نیست

وی با بیان اینکه باید همه جوانب را با هم دید،‌ اظهار داشت: روسیه و شخص پوتین هیچ‌گاه نگفته‌اند که بدون قید و شرط مذاکره می‌کنند. آن‌ها خطوط قرمز مشخصی دارند که از آن‌ها عقب‌نشینی نخواهند کرد. در گفت‌وگوهایی که با دکتر عراقچی داشتند نیز همین موضوع را بیان کردند و گفتند که ما خواهان استمرار جنگ نیستیم و امیدواریم مذاکرات به نتیجه برسد، اما برخی خطوط قرمز وجود دارد که رعایت آن‌ها ضروری است.

جلالی ادامه داد: در خصوص موضوع اوکراین، آخرین گفت‌وگوهایی که هفته گذشته توسط ویتکاف انجام شد، کمی جدی‌تر بود. پیش از این، در استانبول، عربستان و جاهای دیگر، بیشتر بحث‌هایی درباره املاک، ایجاد سفارتخانه‌ها و روابط اولیه بود. بنابراین در حال حاضر نمی‌توان گفت که افق روشنی در پیش است.

* اولویت اول ترامپ، چین است

این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به این سؤال که چرا ترامپ برای روس‌ها تعرفه‌های جدید وضع نکرد و نام روسیه در لیست ۱۸۵ کشور که شامل افزایش تعرفه می‌شوند، نیست؟ گفت: حتماً ترامپ علاقه‌مند است روابطش را با روسیه تقویت کند، چون شما می‌دانید اولویت اول ترامپ، چین است. او می‌خواهد مسائلی که در حاشیه چین وجود دارد را سریع‌تر حل کند. دوم اینکه به‌زعم خودش نمی‌خواهد ائتلافی بین روسیه و چین شکل بگیرد. بنابراین می‌کوشد با ایجاد شکاف در جبهه‌های مختلف، بتواند مسیر تجارت با چین را هموارتر کند، که این هدف اصلی اوست