ایرنا نوشت: فراز و نشیب‌ها و چالش‌هایی که سینمای ایران در شش‌ماهه دوم سال گذشته از سر گذراند، محل بحث و گفت‌وگویی مفصل با ریاست فعلی سازمان سینمایی را فراهم آورد. مدیری تازه‌نفس که بلافاصله پس از تکیه‌زدن بر صندلی ریاست، با چالش‌های گوناگونی مواجه شد. اتفاقاتی که از رفع توقیف برخی آثار و برگزاری متفاوت جشنواره فیلم فجر آغاز شد و تا انتصابات و تعامل با هنرمندان ادامه یافت.
در اولین روزهای کاری سال ۱۴۰۴ و همزمان با دیدار نوروزی رائد فریدزاده رئیس سازمان سینمایی با مدیرعامل ایرنا، با ایشان به گفت‌وگو نشستیم.
ایرنا: به مناسبت سال نو، با بعضی هنرمندان دیدار داشتید. نتیجه دیدارها چه بود و چه دیدگاهی نسبت به مسائل حال حاضرِ سینمای ایران داشتند؟
فریدزاده: برای تبریک سال نو خدمت برخی هنرمندان همچون استاد علی نصیریان، کیانوش عیاری، مسعود کیمیایی، اسدالله یکتا و علیرضا زرین‌دست رسیدیم. باید یاد بگیریم قدردان کسانی باشیم که برای ما لحظات نابی را خلق کردند. جلسه مبسوطی با آقای زرین‌دست داشتیم و درباره مسائل سینما و به‌کارگیری تکنولوژی‌های نوین که با ظهور خود، این زیست‌بوم را تغییر دادند، صحبت کردیم.
ایشان درباره خلاقیت‌هایی که در زمانه محدودیت‌ها به خرج می‌دادند، نکاتی را گفتند. در این دیدارها با آقای علیرضا داوودنژاد هم صحبت کردیم، شاید کمتر کسی بداند که ایشان این روزها در حال تحقیق و پژوهش درباره هوش مصنوعی هستند و از تسلط ایشان در این حوزه شگفت‌زده شدم.
به مناسبت سال نو، آیا بسته‌های معیشتی برای هنرمندان در نظر گرفته شد؟
یکی از مصوبات شورای عالی سینما این بود که براساس سرفصل‌های بودجه سازمان سینمایی بتوانیم به هنرمندانی که لیست آنها با همراهی خانه سینما گردآوری شده، کمک‌هایی ارائه کنیم. حدود ۳ هزار نفر از صنوف سینمایی و فعالان سینما که بیماری خاص دارند یا سرپرست خانواده را از دست دادند، کمک‌های نقدی معیشتی دریافت کردند، در این طرح بیش از ۲۰ میلیارد تومان به حساب هنرمندان واریز شد.
سینمای اجتماعی چند سالی است که در حاشیه قرار گرفته، برای ارتقای این سینما در تولید و اکران چه برنامه‌هایی در نظر گرفته شده است؟
باید گونه‌های سینمایی متفاوتی را در نظر گرفت؛ سینما فقط یک گونه خاص مثل کمدی نیست، همه گونه‌ها باید دیده شوند. امسال سعی کردیم سبد اکران نوروز با حضور فیلم‌های تاریخی، کمدی و اجتماعی متفاوت باشند.
قصد داریم با ارائه محصولات متنوع، امکان انتخاب به مرور زمان بیشتر شود و این مهم باید با همکاری شورای صنفی نمایش صورت بگیرد؛ چراکه جامعه ما نیازمند آن است که محصولات متنوع سینمایی در آن عرضه شود. خصوصا در ژانر مهجور کودک و نوجوان، هرچند امسال در جشنواره و اکران، انیمیشن‌های خوبی داشتیم.
برنامه عملی سازمان سینمایی برای ارتقای سینمای اجتماعی چیست؟
توافقی با سازمان امور اجتماعی کشور داشتیم تا با ایجاد صندوقی مشترک، دغدغه‌هایی که سازمان امور اجتماعی با آن دست به گریبان است را در آثار سینمایی نمایان کنیم.
برای آن‌که تولید سینمای ایران نظام‌مند شود، موسسات تابع سازمان سینمایی همچون بنیاد سینمای فارابی، انجمن سینمای جوان، مرکز گسترش سینمای مستند و... تقویم تولید خود را منتشر و زمان مشخصی را برای دریافت طرح‌ها و ایده‌ها اعلام کردند که با مراجعه به سامانه ویژه طراحی‌شده، طرح ها و فیلمنامه ها بارگذاری شوند. بنیاد برحسب اولویت‌بندی و فراخوان، پروژه‌ها را اعلام می‌کند که امسال سبد حمایتی بنیاد فارابی موضوعات مشخص شده است.
این باعث می‌شود در فرآیند اساسی و اصلی تولید، به یک زمان‌بندی مشخص برای نظام‌مندی در اکران و حضورهای بین المللی و جشنواره‌ای برسیم. به این شکل گام‌هایی در جهت تنوع کالایی و امکان انتخاب برای مخاطب برداشته می‌شود که استاندارهای جهانی بر همین اساس است، هیچ کجای دنیا این گونه نیست که بخواهید فیلم بسازید و به سادگی محقق شود؛ نظام‌مندسازی و برخورداری از تقویم زمانی مشخص، زمان‌بر و البته لازمه سینمای ایران است.
تا اینجای مسئولیت شما در دولت چهاردهم، چندین فیلم بارها مورد سوال بوده‌اند. از «زن و بچه» که تازه‌ترین اثر است شروع کنیم. آیا مجوز این فیلم به راحتی و برای اکران در تابستان صادر خواهد شد؟
معاونت ارزشیابی و نظارت با فیلمسازان و تهیه‌کنندگان ارتباط خوبی دارند، نمی‌دانم اکنون این فیلم دقیقا در چه مرحله‌ای است.
البته که این فیلم پروانه ساخت دارد؛ در همان روزهای آغازینی که من وارد سازمان سینمایی شدم، این مجوز صادر شده و حتما با پشت سرگذاشتن مراحل اداری برای این فیلم و خیلی از آثار دیگر، مجوز نمایش هم صادر می‌شود تا امکان حضورهای بین‌المللی و جشنواره‌ای فراهم شود.
فیلم دیگر این فهرست، «پیر پسر» است. وضعیت اکران و پروانه نمایش این اثر در حال حاضر چگونه است؟
برخی از فیلم‌ها مجوز اکران جشنواره‌ای گرفته بودند؛ بعضی فیلم‌ها هم مجوز اکران دائم دریافت کرده بودند که در جشنواره فجر به نمایش درآمدند. این فیلم، مجوز اکران جشنواره‌ای داشت. طبیعتا با شروع کار دوباره شورای پروانه نمایش و همچنین با تقاضای پخش‌کننده و تهیه‌کننده، این فیلم بر اساس جدول‌بندی و زمانی فیلم در ردیف بازبینی قرار می‌گیرد.
تکثر فیلمسازان زیرزمینی این روزها بیش از پیش به بدنه سینما به ویژه سینمای اجتماعی آسیب زده است. چه راهکاری برای این چالش در صنعت سینمای ایران در نظر دارید؟
اگر کمی وارد بحث شویم، شاید بسیاری از این آثار، مشکلی برای اکران نداشته باشند و با طی کردن مراحل اداری بهترین امکانات میسر شود. در گفت‌وگو باید هر دو طرف، نقطه‌نظرات خود را بیان کنند. اگر نگاه ما به سمتی برود که دایره حضور برای همه خلاقان و تاثیرگذاران فراهم شود، این فاصله ایجادشده، تا حدودی مرتفع می‌شود.
از آن سو فیلمسازان هم بدانند که این چارچوب و قواعد کمک می‌کند فیلمشان برای مخاطب اصلی که مردم هستند، اکران شود. مخاطب اصلی فیلمسازان، طبیعتا همین مردم هستند؛ قطعا لذت اشتراک‌گذاری اثری با هم‌وطنان با اشتراک‌گذاری آن با کسانی که هم‌وطن و هم زبان تو نیستند، قابل تعویض نیست.
نمی‌شود با نادیده گرفتن چارچوب‌ها، قواعد و قوانین توقع داشت زبان مشترک ایجاد شود. نمی‌شود فیلمساز، قواعد را نادیده بگیرد و بگوید من این کار را نمی‌کنم اما شما باید همان که من می‌خواهم را انجام دهید. این دوباره همان دشوار شدن و ایجاد موانع در گفت‌وگو است؛ باید بپذیریم قواعد و قوانین مشخصی وجود دارد.
برای بازگرداندن هنرمندان از خارج از کشور چه برنامه ای دارید؟
وقتی کسی از چیزی دور می‌شود تازه قدر آن را می‌داند، مهم‌ترین آن نیز خاک و وطن و شهر و مردم هستند. خیلی سخت است کسی خود را از این محروم کند، این عذاب الیم است که کسی برای خودش محرومیتی ایجاد کند که نتواند به خاستگاه و جایگاه خودش برگردد، البته که آغوش وطن برای همه باید باز باشد.
بعضی قواعد ذیل اختیارات سازمان سینمایی نیست، خصوصا هنرمندانی که پرونده قضایی دارند. ما تلاش می کنیم همه کسانی که دلشان برای ایران و مردم می‌تپد، در سینمای ایران حضور داشته باشند.
چرا زمان برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر به پاییز منتقل شد؟
زمانی که فیاپف (فدراسیون بین‌المللی تهیه‌کنندگان فیلم) برای ما لحاظ کرده بود، زمان مناسبی نبود، این بازه زمانی چند روز پس از جشنواره کن بود و با جشنواره شانگهای تلاقی داشت. این زمان مرده‌ای برای برگزاری جشنواره بود؛ چراکه بیشتر فعالان سینمایی در کن حضور دارند و به فاصله یک روز بعد از کن، در جشنواره جهانی فیلم فجر حضور پیدا نمی‌کردند.
ما درخواست دادیم تا آخرین جشنواره رسمی باشیم و جشنواره جهانی فجر را در ماه دسامبر برگزار کنیم. این اتفاق خوبی است؛ چراکه می‌توانیم با رصد جشنواره های بین‌المللی در طول سال، نقطه پایانی خوبی برای جشنواره‌های جهان باشیم.
برنامه سازمان سینمایی برای بازگرداندن سینماهای متروکه به چرخه ناوگان سینمایی فعلی چیست؟
وقتی بخش خصوصی بداند که با ایجاد سینما می‌تواند سودآوری داشته باشد، اتفاقات خوبی رقم می‌خورد. تا صنعت سینما رونق آنچنانی نداشته باشد، نمی‌توان توقع داشت بخش خصوصی هم در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کند. فرمول دولت‌های قبلی، قرارگرفتن سینماها در مراکز تجاری بود که بخشی از هزینه‌ها به واسطه فضاهای جامعه جبران شود.
ما در حال حاضر چندین شهر با بالای ۱۰۰ هزار نفر جمعیت داریم که از نعمت سینما محروم هستند؛ یکی از مصوبات شورای عالی سینما نیز این بود که با کمک شهرداری‌ها، استانداری‌ها و بخش خصوصی، پردیس سینمایی در این شهرها تاسیس شود. این جزو مصوبات است تا با شکل‌گیری شورای سینما در هر استان، شاهد رونق بیشتر سینما در شهرها باشیم.
