اشکان شکاری
دبیر کل پیشین اتاق بازرگانی اردبیل
عصر ایران- سفر امروز ( دوشنبه 8 اردیبهشت 1404) رییس‌جمهوری ایران به جمهوری آذربایجان از منظر اقتصادی و دیپلماسی اقتصادی، ابعاد گسترده‌ای دارد که می‌تواند نقشی مهم در تقویت روابط تجاری، جذب سرمایه‌گذاری، توسعه همکاری‌های اقتصادی و از همه مهم‌تر احیای روابط دیپلماتیک و رفع سوءتفاهم‌های سیاسی میان دو کشور ایفا کند.
ایران و جمهوری آذربایجان، به‌عنوان دو کشور همسایه با اشتراکات فرهنگی، تاریخی و اقتصادی فراوان، ظرفیت‌های بالایی برای توسعه مبادلات تجاری در حوزه‌هایی نظیر گردشگری، انرژی، کشاورزی، کالاهای صنعتی، مواد معدنی و محصولات مصرفی دارند.
رفع چالش‌های مشترک فعالان اقتصادی، از جمله بهبود تسهیلات گمرکی، کاهش هزینه‌های تجارت و تسهیل صادرات و واردات، می‌تواند تحرک قابل‌توجهی در روابط تجاری دو کشور ایجاد کند.
این سفر می‌تواند به سکویی برای تقویت حضور اقتصادی ایران در منطقه قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی تبدیل شود. ایجاد شبکه‌ای از همکاری‌های منطقه‌ای با محوریت جمهوری آذربایجان، ضمن تنوع‌بخشی به شرکای تجاری ایران، وابستگی به بازارهای محدود را کاهش خواهد داد.
جمهوری آذربایجان طی سال‌های اخیر سیاست‌های فعالی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی اتخاذ کرده است. ایران نیز می‌تواند با تشویق سرمایه‌گذاران ایرانی و آذربایجانی برای راه‌اندازی شرکت‌های مشترک در حوزه‌های انرژی، فناوری، صنایع تبدیلی و گردشگری، از این فرصت بهره ببرد.
همچنین جمهوری آذربایجان به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی در کریدور ترانزیتی شمال–جنوب، شریک مهمی برای ایران در پروژه‌های حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و دریایی محسوب می‌شود.
توسعه همکاری‌ها در این بخش می‌تواند به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، افزایش سرعت جابه‌جایی کالا و ارتقاء جایگاه دو کشور در زنجیره ترانزیت منطقه‌ای و جهانی کمک کند.
از سوی دیگر، این سفر می‌تواند نقش‌آفرینی ایران را در نظم ژئوپلیتیکی جدید قفقاز جنوبی تقویت کند. نزدیکی و تحکیم روابط ایران و آذربایجان، می‌تواند به تعدیل نفوذ ترکیه و اسراییل در منطقه و ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیکی ایران منجر شود.
پیامدهای منطقه‌ای سفر برای استان‌های شمال‌غرب ایران
نزدیکی جغرافیایی استان‌های شمال‌غرب ایران با جمهوری آذربایجان، بستری مناسب برای گسترش صادرات کالاهای کشاورزی، دامی، صنعتی و صنایع‌دستی فراهم می‌کند.
استان‌هایی مانند اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی می‌توانند از توسعه تجارت مرزی، تقویت بازارچه‌های مرزی و بهبود زیرساخت‌های صادراتی منتفع شوند.
نقش ویژه استان اردبیل در تحقق دستاوردهای سفر
استان اردبیل به دلیل همجواری مستقیم با جمهوری آذربایجان و موقعیت استراتژیک خود، می‌تواند در این روند نقش محوری ایفا کند. به طور مشخص:
۱. تحکیم پیوندهای تجاری و صنعتی
• ارتقای مبادلات کالایی از طریق گمرکات مرزی استان
• توسعه صادرات محصولات کشاورزی، دامی، لبنی و صنایع تبدیلی
• حمایت از توسعه بازارچه‌های مرزی و ایجاد مناطق آزاد مشترک
۲. بهره‌برداری از ظرفیت‌های ترانزیتی و حمل‌ونقل منطقه‌ای
• احداث و بهره‌برداری از بندر خشک اردبیل
• توسعه محورهای ریلی و جاده‌ای به سمت بازارهای قفقاز
• بهبود زیرساخت‌های لجستیکی، گمرکی و مرزی
۳. جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه شهرک‌های صنعتی مشترک
• ایجاد شهرک صنعتی مشترک ایران و آذربایجان با محوریت صنایع صادرات‌محور
• توسعه زنجیره تأمین صنایع غذایی، لبنی و مواد معدنی
• انتقال فناوری و ایجاد فرصت‌های اشتغال گسترده در منطقه
۴. توسعه گردشگری و پیوندهای فرهنگی مردمی
• طراحی تورهای گردشگری مشترک میان اردبیل و مناطق توریستی آذربایجان
• سرمایه‌گذاری در هتل‌سازی و مراکز اقامتی در اردبیل
• توسعه دیپلماسی فرهنگی از طریق تبادل دانشجو، هنرمند و برگزاری جشنواره‌های مشترک
سفر رییس‌جمهوری ایران به جمهوری آذربایجان، فراتر از یک دیدار دیپلماتیک، فرصتی تاریخی برای بازتعریف روابط اقتصادی، ترانزیتی، فرهنگی و امنیتی میان دو کشور همسایه و هم‌ریشه است.
استان اردبیل، با تمرکز بر توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و لجستیکی و با حمایت دولت مرکزی و مشارکت فعال بخش خصوصی و نخبگان، می‌تواند به دروازه راهبردی ایران به قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی تبدیل شود.
تحقق این چشم‌انداز نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، جذب سرمایه‌گذاری هدف‌مند و فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی استان است.
