انفجار اخیر در بندر شهید رجایی تنها ۱.۵ درصد از محموله‌ها را تحت تأثیر قرار داد و فعالیت بندر ظرف ۳۰ ساعت به حالت عادی بازگشت، اما پرسش رئیس‌جمهور درباره توقف ۱۴۰ هزار کانتینر به پاسخ کارشناس‌ها نیاز دارد.
به گزارش فارس، پس از انفجار در بندر شهید رجایی، رئیس‌جمهور ایران این پرسش کلیدی را مطرح کرد که «آیا نگهداری ۱۲۰ تا ۱۴۰ هزار کانتینر برای ماه‌ها در این بندر ضروری است؟» اگرچه این حادثه در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت، اما بر اساس اعلام رئیس کمیسیون عمران مجلس، تنها ۲۰۰۰ کانتینر معادل ۱.۵ از کل محموله‌های بندر به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار گرفتند. عملیات بارگیری و تخلیه نیز ظرف ۳۰ ساعت از سرگرفته شد و ۹۸ درصد ظرفیت بندر فعال است.
آتش‌سوزی عمدتاً در بخش ذخیره‌سازی مواد شیمیایی رخ داد که در مجاورت کالا‌های غیرخطرناک نگهداری می‌شدند.
طبق اعلام سازمان بنادر، ۹۸ درصد ظرفیت عملیاتی بندر هم‌اکنون فعال است و منطقه آسیب‌دیده برای بازسازی مسدود شده است.
برای پاسخ به سوال رئیس‌جمهور ابتدای باید شرایط ترخیص کالا را با بنادر مهم دیگر جهان مقایسه کنیم.
زمان توقف کالا در بندر شهید رجایی از ۶ روز تا ۶۰ روز گزارش شده و در مواقعی کالا آن‌قدر در بندر مانده که فاسد شده و قوه قضاییه به پرونده ورود کرده است.
این در حالی است که زمان ترخیص در بندر شانگهای چین و سنگاپور نهایتاً ۴۸ و ۱۲ ساعت است.
تأخیر در تخصیص ارز: به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین صف تخصیص ارز واردات به ۱۷۰ روز رسیده است.
این تأخیر، ۴۰ درصد از کانتینر‌های معطل شده را به خود اختصاص داده است.
اولویت‌بندی کالا‌های اساسی: دارو و مواد غذایی در صف مقدم ارز دولتی قرار دارند، اما کالا‌های غیرضروری ماه‌ها در بندر می‌مانند.
سیستم دیجیتال ناقص: سامانه‌های گمرک ایران هنوز به‌صورت دستی با اسناد کاغذی ادغام می‌شوند.
طبق اتاق بازرگانی ایران، هزینه انبارداری از سال ۱۴۰۱ تاکنون ۳۵ درصد افزایش یافته است.
تاخیر‌ها سالانه بیش از ۱.۲ میلیارد دلار به بخش خصوصی خسارت وارد می‌کند.
طبق گزارش اندیشکده‌های ایران، آزمایش سامانه ترخیص فوری برای کالا‌های اساسی با کاهش زمان انتظار به ۱۰ روز از راهکار‌های حل مسئله توقف کالا در گمرک است. از طرفی ساخت پایانه مواد خطرناک تا ۱۴۰۴ با بودجه ۲۰۰ میلیون دلاری می‌تواند بنادر را ایمن کند.
حسن رفیعی کارشناس اقتصادی می‌گوید که «آسیب فیزیکی حادثه محدود بود، اما سیستم مدیریت بنادر نیاز به بازنگری دارد».
لیلا وصالی تحلیلگر لجستیک هم معتقد است که «مشکل ایران کمبود ظرفیت نیست، بلکه بهره‌وری پایین است. دیجیتالی‌کردن گمرک زمان ترخیص را نصف می‌کند.»
برای حل مسئله پیشنهاد می‌شود ایجاد ستاد ویژه ترخیص کالا با حضور بخش خصوصی برای رفع موانع ارزی تشکیل شود.
گزارش ماهانه شفاف از وضعیت بنادر برای کاهش نگرانی‌های عمومی نیز منتشر شود.
رحیم کارگر بندر شهید رجایی می‌گوید که «مشکل ما جا نیست، سیستم هوشمند می‌خواهد. همین حالا هم با همان جرثقیل‌های قدیمی، روزانه فقط ۵۰۰۰ کانتینر جابه‌جا می‌کنیم».
