سرویس جهان مشرق - تونل‌های غزه همواره یکی از اصلی ترین موضوعاتی است که مقامات رژیم صهیونیستی از سالهای بسیار پیش در سخنان و اظهارات خود به آن اشاره کرده و می‌کنند. درواقع اصلی ترین دغدغه صهیونیست‌ها در نبرد با نیروهای مقاومت در غزه در بیست سال اخیر، شبکه تونل‌های پیچیده‌ای بود که مقاومت در غزه ایجاد کرده است.
تاریخچه تونل‌ها در فلسطین اشغالی
۱۹۸۰ تا ۲۰۰۶: غافلگیری صهیونیست‌ها با اسارت گلیعاد شالیت
مسئله حفر تونل در غزه به دهه ۱۹۸۰ برمی‌گردد، زمانی که گروه‌های فلسطینی در برابر رژیم صهیونیستی به دنبال مسیرهایی برای دور زدن محدودیت‌ها بودند. در این دوره، تونل‌های کوچک و ابتدایی ایجاد شد که عمدتاً برای قاچاق کالا و سلاح از مصر به غزه (از طریق منطقه رفح) استفاده می‌شد. در این دوره این تونل‌ها ساده بودند و ساختار ایجاد و مهندسی آنها شکل پیچیده‌ای نداشت.
نقطه عطف اصلی در تاریخچه تونل‌ها به سال ۲۰۰۵ برمی‌گردد، وقتی رژیم صهیونیستی در غزه شکست خورده و نیروهای خود را از نوار غزه خارج کرد اما کنترل مرزها، آسمان و دریا را حفظ کرده و در واقع محاصره غزه را آغاز کرد. اما بعد از تشدید محاصره غزه توسط رژیم صهیونیستی و مصر، تونل‌ها به یک ضرورت حیاتی تبدیل شدند. فلسطینیان در این دوره اقدام به ایجاد دو نوع تونل در غزه کردند. تونل‌های اقتصادی و نظامی و در واقع در این دوره، شاهد افزایش پیچیدگی در مهندسی تونل‌ها در غزه می‌باشیم.
پس از تشدید تحریم اقتصادی غزه، صدها تونل در زیر مرز رفح (غزه-مصر) حفر شد که برای ورود کالاهای اساسی مثل غذا، سوخت، دارو و حتی خودرو استفاده می‌شد. همچنین حماس و جهاد اسلامی شروع به حفر تونل‌های نظامی نیز کردند. این تونل‌ها برای مخفی کردن تسلیحات، جابه‌جایی نیروها و آماده‌سازی برای عملیات علیه ارتش رژیم صهیونیستی طراحی شدند.
در این زمینه، معروف‌ترین نمونه از استفاده نیروهای مقاومت از تونل‌ها، عملیات ۲۰۰۶ بود که طی آن رزمندگان حماس از یک تونل مرزی برای نفوذ به فلسطین اشغالی استفاده کرده و سرباز اسرائیلی، گیلعاد شالیت، را اسیر کردند. با این عملیات، تونل‌های مقاومت نخستین بار از سوی صهیونیست‌ها یک تهدید جدی مطرح شدند.
۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴: شبکه تونل‌ها پیچیده تر می‌شود
با شدت گرفتن حملات رژیم صهیونیستی به غزه (مانند عملیات سرب گداخته ارتش رژیم صهیونیستی در ۲۰۰۸-۲۰۰۹)، مقاومت فلسطین اقدام به ایجاد شبکه پچیده تر و پیشرفته تری از تونل‌ها کرد. در این دوره، ساختار و نوع مهندسی تونل‌ها شکل ویژه تری به خود می‌گیرد و شبکه‌ای بهم پیوسته از تونل‌ها در غزه ایجاد می‌شود.
در نهایت در حمله رژیم صهیونیستی به غزه در سال ۲۰۱۴ تونل‌ها نقش کلیدی در این نبرد ایفا کرده و رزمندگان فلسطینی بارها از تونل‌ها برای حمله به پایگاه‌های نظامی اسرائیل استفاده کردند.
رژیم صهیونیستی که نسبت به این مسئله به شدت خشمگین و دچار سردرگمی شده بود، عملیات زمینی گسترده‌ای برای تخریب تونل‌ها انجام داد اما سران ارتش رژیم در نهایت اعتراف کردند که شناسایی و نابودی کامل تمامی تونل‌ها تقریباً غیرممکن است.
۲۰۲۱: شمشیر قدس و شبکه گسترده تونل‌ها در غزه
در جنگ سال ۲۰۲۱، رژیم صهیونیستی ادعا کرد که بیش از ۱۰۰ کیلومتر از تونل‌های غزه را در حملات هوایی نابود کرده است، اما گزارش‌های بعدی نشان داد که بخش زیادی از شبکه تونل‌ها دست‌نخورده باقی مانده است، مسئله‌ای که نشان داد موضوع شبکه تونل‌ها غزه، چیزی فراتر از آن است که صهیونیست‌ها تصورش را بکنند
۲۰۲۳: شهرهای زیرزمینی مقاومت، جهانیان را شگفت زده می‌کند
در جنگ سال ۲۰۲۳ که از آن به عنوان بزرگترین نبرد میان مقاومت فلسطین و ارتش رژیم صهیونیستی نام برده می‌شود و همچنان نیز جنگ در جریان است، شبکه تونل‌ها مقاومت در غزه نه تنها سران سیاسی و نظامی ارتش رژیم صهیونیستی، بلکه تمام کارشناسان و نخبگان سیاسی و نظامی جهان را شگفت زده کرد.
در واقع نیروهای مقاومت گستردگی و پچیدگی شبکه تونل‌ها در غزه را به نقطه‌ای رسانده بودند که در جنگ فعلی غزه، بسیاری از تحلیلگران از آن صرفا نه به عنوان شبکه‌تونل‌ها، بلکه به عنوان یک شهر زیرزمینی بزرگ یاد می‌کنند، شهری که پس از یک سال نیم حملات متداوم، همچنان پابرجا است.
توقف ماشین جنگی رژیم صهیونیستی در میان شهر زیرزمینی غزه
توجه و تمرکز بر روی نقش و جایگاه تونل‌های غزه در مبارزه با حملات رژیم صهیونیستی در جنگ طوفان الاقصی، نسبت به نبردهای قبلی، بسیار متقاوت تر و قابل توجه تر می‌باشد. پیچیدگی و ویژگی خاص این تونل‌ها باعث شده است که ارتش رژیم صهیونیستی علیرغم حمایت لجستیکی آمریکا و دیگر کشورهای غربی، در مدت یک سال و نیم جنگ در غزه، در رسیدن به هدف اصلی خود یعنی شکست نیروهای مقاومت و آزادی اسرا ناکام باشد.
از زمان آغاز نبرد طوفان الاقصی تا زمان حمله زمینی ارتش رژیم صهیونیستی به غزه و شروع نبرد زمینی میان رزمندگان مقاومت و نظامیان صهیونیست، تونل‌های غزه، دغدغه اصلی صهیونیست‌ها بوده و همچنان نیز هست. انتشار فیلم و تصاویر برخی از این تونل‌ها توسط حماس و جهاد اسلامی و یا کشف برخی از آنها توسط صهیونیست‌ها دیگر از سوی نیروهای مقاومت استفاده نمی‌شد، ابعاد جدیدی از موضوع تونل‌ها در غزه را نمایان کرد که شاید فرماندهان ارتش رژیم، هیچ‌گاه انتظار آن را نداشتند.
موقعیت‌یابی در زمان ساخت تونل‌ها از یک سو و از سوی دیگر، عرض بزرگ این تونل‌ها به منظور عبور ماشین و کامیون‌ها، محاسبات صهیونیست‌ها را نسبت به آنچه که تصورش را داشتند، به شدت بهم ریخت. در واقع صهیونیست‌ها انتظار وجود چنین شبکه پیچیده‌ای از تونل‌ها در زیر غزه را نداشتند.
همچنین با وجود استفاده از پیشرفته ترین دستگاه‌های ماهواره‌ای و اطلاعاتی برای پیدا کردن اسرای صهیونیست، طی یک سال و نیم گذشته، تا به امروز صهیونیست‌ها موفق به پیدا کردن موقعیت اسرا نشدند که کارشناسان و متخصصان نظامی علت آن تنها یک چیز است: پیچیدگی بیش از حد شهرزیر زمینی مقاومت در غزه و عدم داشتن اطلاعات از شبکه‌تونل‌ها و موقعیت آنها.
اعترافی تلخ برای صهیونیست‌ها
اما به گفته صهیونیست‌ها این تمام مسئله نیست. به اذعان صهیونیست‌ها، علیرغم ارزیابی اولیه مبنی بر نابود شدن اکثر تونل‌ها در غزه، اما شواهد جدید نشان می‌دهد که نه تنها ارزیابی‌ها از وضعیت تونل‌ها اشتباه بوده است، بلکه بخش اصلی و اعظم این شهر زیر زمینی همچنان سال و پابرجاست. نیروهای مقاومت همچنان با استفاده از این تونل‌ها در نقاط مختلف غزه، از شمال تا جنوب، به نظامیان صهیونیست حمله می‌کنند و به ارتش این رژیم تلفات جانی و مالی وارد می‌کنند، بدون آنکه ارتش این رژیم قادر به رصد و پیدا کردن آنها باشد.
سخنان تحلیگران و کارشناسان صهیونیست، گواهی روشن بر این امر است. در همین رابطه، آوی اشکنازی، تحلیلگر مسائل نظامی رژیم صهیونیستی تاکید کرد: جنگ در غزه چالش بسیار پیچیده‌ای برای ارتش اسرائیل است و ده‌ها هزار تونل در نوار غزه وجود دارند که پاکسازی آنها شبیه به خالی کردن آب دریا با قاشق است.
در موردی دیگر، یواف زیتون تحلیلگر روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحرونوت تاکید کرد: حماس همچنان هزاران عضو دارد که تعداد آنها بیشتر از ششم اکتبر سال ۲۰۲۳ است، علاوه بر آنکه صدها نفر را به عنوان نیروهای نظامی جدید جذب کرده است و ده‌ها رهبر در سطوح مختلف دارد همچنین کیلومترها تونل که هنوز کشف نشده است در اختیار آن است و برخی از آنها به مناطق مرزی نزدیک است، علاوه بر همه این‌ها حماس همچنان آرزوی نابودی اسرائیل را دارد که به وضوح آن را بیان نموده و بر آن تاکید می‌کند.
ضرباتی که نیروهای مقاومت از طریق تونل‌ها به نظامیان صهیونیست در غزه وارد می‌کنند، همچنان ادامه دارد. در روزهای اخیر نیز نیروهای مقاومت طی عملیاتی غافلگیرانه تحت عنوان "شکستن شمشیر" چندین نظامین صهیونیست را به هلاکت رسانده و تعدادی دیگر را زخمی کرد.
روزنامه عبری زبان یدیعوت احرونوت گزارش داد که برآوردهای امنیتی حاکی از آن است که حماس یک کمین گسترده و برنامه‌ریزی‌شده در منطقه بیت حانون شمال نوار غزه آماده کرده است. به گفته این روزنامه عبری زبان، این کمین از تونلی که توسط ارتش رژیم صهیونیستی کشف شده بود، انجام گرفت. علیرغم کشف بخشی از این تونل، ارتش "اسرائیل" نتوانست آن را به طور کامل از بین ببرد و حماس از این تونل برای اجرای عملیات استفاده کرد.
اذعان به عدم توانایی شکست مقاومت غزه
در پایان باید به سخنان ژنرال ذخیره ارتش رژیم صهیونیستی، اسحاق بریک اشاره کرد تا عمق ناکامی صهیونیست‌ها در برابر نیروهای مقاومت در غزه را نمایان کرد. این ژنرال صهیونیست در رابطه با عدم توانایی ارتش رژیم صهیونیستی در نابودی تونل‌های مقاومت در غزه اینگونه توضیح می‌دهد:
«ارتش اسرائیل قادر به نابودی حماس نیست، زیرا توانایی تخریب بیشتر تونل ها را ندارد. این ناتوانی ناشی از کمبود نیروهای ارتش اسرائیل است که در مکان هایی که به اشغال آنها در آمده است، نمیتوانند بمانند، زیرا ارتش ما طی دهه اخیر کوچک و خرد شده است. چندین بار خروج و ورود نیروهای ما به یک مکان، باعث شکست حماس نمیشود و برعکس، خسارات سنگین غیر قابل تحملی را برای ما به همراه دارد. علاوه بر کمبود نیرو، کمبود ابزار مناسب برای تخریب تونل‌ها وجود ندارد، زیرا سال‌ها توسعه آنها به دلیل این تصور که دیگر جنگی در نوار غزه رخ نخواهد داد، نادیده گرفته شد.»
او با اشاره به دسترسی نیروهای حماس برای بدست آوردن امکانات مورد نیاز می‌گوید: نیروهای حماس در صدها تونل زندگی می کنند و از زیر محور نتساریم به شکل آزادانه ای عبور و مرور دارند. آنها مواد غذایی و ابزار جنگی را به طور مداوم دریافت می کنند، بنابراین ارتش اسرائیل می تواند تا ماه ها و سال های آینده با آنها مبارزه کند اما همچنان حماس شکست نخورد.»
اسحاق بریک در ادامه با اشاره به حضور نیروهای حماس در تونل‌ها و استمرار روند تقویت نیروهای، به عدم امکان شکست حماس اذعان می‌کند: «تعداد زیادی از نیروهای حماس در تونل ها حضور دارند و دائماً توسط نیروهای تازه نفس تقویت می شوند. نیروهای حماس می توانند برای مدت بسیار طولانی در تونل ها بمانند و به عنوان یک حاکمیت به کنترل مطلق نوار غزه ادامه دهند. اما از این طرف، ما هر روز سربازان خود را از دست می دهیم و اسرای ما در تونل ها می میرند. فاصله ما تا رسیدن به هدف سرنگونی حماس، به اندازه فاصله شرق تا غرب کره زمین است.
