در پی تشدید تهدیدهای ایران و آمریکا در ماههای پایانی سال گذشته  و قبل از شکل گیری رسمی مذاکرات ایران و  آمریکا ، کشورهای زیادی به طرفین، پیشنهاد میانجیگری برای جلوگیری از تشدید بحران روابط دو کشور را دادند .

از جمله این کشورها روسیه بود . کشور بزرگی که روابط استراتژیک با ایران دارد و بر خلاف عکس خندان در رسانه ها به نوعی دشمن بالقوه آمریکا محسوب میشود و تضاد منافع این دوکشور از دید کارشناسان پنهان نیست.

بعد از شروع مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در عمان ، هم ویتکاف از طرف آمریکا به روسیه می رود و هم غریب آبادی و عراقچی به مسکو سفر می کنند .( اینجا بخوانید) و ( اینجا بخوانید)

رایزنی هایی که این پرسش را مطرح می کند که  نقش روسیه در این مذاکرات چیست ؟ و سفر عراقچی و ویتکاف به مسکو چه معنایی می تواند داشته باشد؟

برای پاسخ به این پرسش به سراغ دکتر مرتضی مکی کارشناس سیاست خارجی رفتیم تا نظر وی در این ارتباط را جویا شویم .

مرتضی مکی در گفت وگو با خبر فوری، با بیان این اعتقاد که امریکاییها خیلی تمایل دارند موضوعات بحرانی که با آن مواجه هستند را به صورت دو جانبه حل و فصل کنند، اظهار داشت: آمریکای ترامپ اعتقادی به گفت و گو های چند جانبه با اتحادیه ها ندارد . مثلا در موضوع بحران اوکراین و یا تعرفه ها اقتصادی شاهد بودیم با این که بازیگران متعدد و تاثیر گذاری در این ماجراها وجود داشتند، ولی آمریکایی ها  با توجه به اینکه بازیگر اصلی این بحران ها هستند ، ترجیح دادند که با سرعت بیشتری به صورت دو جانبه این بحران ها را مدیریت کنند .

 آمریکا ، روسیه و چین را در رابطه با ایران به بازی نمی گیرد

وی ادامه داد: این قاعده  در مورد ایران هم برقرار هست و کشورهای اروپایی که همواره یکی از طرف های مذاکره با ایران بودند ، توسط آمریکا کنار گذاشته شوند  و یا حداقل به بازی گرفته نشدند.  در خصوص روسیه و چین  هم با توجه به نوع نگاهی که آمریکا به این کشورها دارد و آنها را به عنوان تهدیدی میداند ، ترجیح می دهد در موضوعات مهمی مثل موضوع ایران جدی گرفته نشوند .

احتمالا کشور ثالث برای انتقال اورانیوم غنی شده روسیه است

این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: سفر ویتکاف به روسیه این گمانه زنی ها را به وجود آورده که آمریکایی ها میخواهند از ظرفیت روسیه در پیشبرد اهدافشان در مذاکره با ایران استفاده کنند.  این تصور وجود دارد که آمریکایی ها می توانند از روسیه به عنوان اهرم تشویق وتهدید ایران در جهت اهداف خود استفاده کنند و یا گفته میشود اگر قرار باشد اورانیوم غنی شده از ایران خارج شود ، کشور ثالث به احتمال زیاد روسیه خواهد بود.  از این جهت آمریکاییها میخواهند  در این مرحله روسیه را وارد مذاکرات کنند. ولی به نظر نمیرسد ورود روسیه به مذاکرات به منزله این باشد که آنها نقش تعیین کننده ای برای پیش برد مذاکره ایران و آمریکا داشته باشند به هر  حال گمانه زنی هست که در مورد سفر آقای ویتکاف به  روسیه مطرح می شود .

مکی در مورد سفر عراقچی به مسکو نیز اینگونه تحلیل کرد:  سفر وزیر امور خارجه به روسیه و چین از این جهت مهم است که این دو کشور جزو شرکای راهبردی ایران در سالهای تحریم و دور زدن تحریم بودند و در واقع  نقش کمک کننده به این موضوعات را داشتند . چین بزرگترین خریدار نفت ایران است و روسیه هم در عرصه های مختلف روابط راهبردی با ایران دارد و ایران قطعا در جهت پیش برد مذاکرات خود با آمریکا این اطمینان را به شرکای راهبردی خود می دهد که هرگونه پیشرفتی در روند مذاکرات ایران و آمریکا به منزله به حاشیه رفتن روابط راهبردی ایران و روسیه و چین نیست.

ایران به دنبال رابطه متوازن با قطب های قدرت است

وی ادامه داد: این انگاره در زمان برجام ایجاد شد که با وجود صدها هیاتی که به ایران سفر کردند ، ایران در صدد است که در دوره زمانی نامعلوم ،  روابط راهبردی با چین و روسیه نداشته باشند و این دلخوری از سوی خصوصا چینی ها مطرح شد . در این دوره به نظر می رسد ایران به دنبال یک روابط متوازن با قطب های قدرت است و قطعا روسیه و چین برای ایران در اولویت رابطه هستند.

مورد معامله قرار گرفتن ایران انگاره قدرتمندی نیست

این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که آیا روسیه به دنبال گرفتن امتیاز از آمریکا برای پایان دادن به بحران اوکراین ، و از سویی فشار به ایران در روند مذاکرات ایران و آمریکا است؟ اظهار داشت: این گمانه زنی همیشه هست که ایران مورد معامله روسیه و آمریکا در قضیه اوکراین قرار بگیرد. اما به نظر نمی رسد  این انگاره قدرتمندی باشد که در این مرحله از مذاکرات به خصوص اینکه مذاکرات ایران و آمریکا با اتکا به قدرت داخلی و نظام تصمیم گیری ایران انجام میشود نه با اتکا به قدرت های خارجی، روسها بخواهند نقش تعیین کننده ای در روند مذاکرات ایران و آمریکا داشته باشند. به نظر نمیرسد که این انگاره قدرتمندی باشد .

اروپاییها چاره ای جز پیروی از تحرکات آمریکا در مورد صلح در اوکراین ندارند

وی تصریح کرد: در مورد مذاکرات روسیه  و آمریکا ، آنچه که روی میز است خواست ها و اهداف روسیه است نه خواست ها و اهداف اوکراین،  چرا که در این صورت لازم نبود ویتکاف برای مذاکره با پوتین به مسکو برود. شاید باید بیشتر به برلین ،  پاریس و لندن سفر می کرد . این سفرها نشان می دهد که آمریکایی ها به دنبال حل و فصل سریع بحران اوکراین هستند  و در این چهارچوب باید امتیازاتی به  روسیه بدهند و به خواسته های روسیه بیش از خواسته های اوکراین توجه کنند تا بتوانند یک چهارچوبی برای توافق صلح دست پیدا کنند. در این شرایط روسیه دست برتر را دارد و اوکراین از نقطه ضعف و استیصال هم  از لحاظ تامین بودجه مالی و کمک های تسلیحاتی و هم نیروی انسانی در تنگنا است . دولتهای اروپایی در حال مذاکره در خصوص تشکیل یک نیروی صلح بان پس از آتش بس در اوکراین هستند .  اروپایی ها در این مرحله چاره ای جز پیروی از تحرکات آمریکا برای صلح در اوکراین را ندارند .

این کارشناس سیاست خارجی تاکید کرد: تاثیرگذاری تعاملات آمریکا با روسیه با هدف فشار به ایران در روند مذاکرات را زیاد قوی و یا حدقل تعیین کننده نمی دانم .

منبع: خبر فوری