به گزارش مشرق، سلامت روان یکی از ارکان اساسی سلامت جوامع به شمار می‌رود که متأسفانه در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در اغلب موارد، مشکلات جسمی بیش از مسائل روانی در کانون توجه قرار دارند و این بی‌توجهی می‌تواند به تدریج آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به جامعه وارد کند.
بر اساس آخرین پیمایش ملی انجام‌شده در کشور، حدود ۲۵ درصد از مردم ایران از نوعی اختلال روان‌پزشکی رنج می‌برند؛ موضوعی که ضرورت توجه جدی به تأمین سلامت روان در سطح جامعه را دوچندان می‌کند. با این حال، یکی از مهم‌ترین موانع در مسیر درمان و حمایت از مبتلایان به اختلالات روانی، هزینه‌های بالای روان‌درمانی است؛ چراکه بیمه‌ها در اغلب موارد، توان پوشش خدمات روان‌شناسی و روان‌پزشکی را ندارند و این مسئله فشار مالی قابل توجهی بر بیماران وارد می‌کند.
در همین زمینه، دکتر علی فتحی آشتیانی، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم با اشاره به عضویت بیش از ۷۲ هزار نفر از دارندگان مدارک کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی در این سازمان اظهار کرد: تنها افرادی که دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکترای تخصصی هستند، امکان عضویت در سازمان و دریافت پروانه اشتغال را دارند. این افراد باید در آزمون صلاحیت حرفه‌ای شرکت کنند و پس از کسب حد نصاب نمره، گواهی سلامت روانی دریافت کرده و سپس مجاز به ارائه خدمات مشاوره تخصصی به جامعه خواهند بود. کسانی که موفق به دریافت پروانه اشتغال تخصصی از سازمان شوند، می‌توانند دفتر شخصی تأسیس کرده یا با مراکز دارای مجوز از سازمان همکاری داشته باشند.
۴۰ هزار روان‌شناس بدون پروانه اشتغال
وی با بیان اینکه ۹۰ درصد اعضای سازمان دارای مدرک کارشناسی ارشد و ۱۰ درصد دارای مدرک دکترای تخصصی هستند، افزود: از این تعداد، تنها ۳۳ هزار نفر تاکنون موفق به دریافت پروانه اشتغال شده‌اند و نزدیک به ۴۰ هزار نفر هنوز فاقد پروانه‌اند.
نیاز به ۸۵ هزار روان‌شناس فعال در کشور
فتحی آشتیانی ادامه داد: در حال حاضر، کشور به دست‌کم ۸۵ هزار روان‌شناس فعال و دارای پروانه نیاز دارد، چراکه بسیاری از استانها با کمبود شدید نیروی متخصص روبرو هستند. از این رو، از تمامی دارندگان مدارک کارشناسی ارشد و دکترای روان‌شناسی و مشاوره که تاکنون به عضویت سازمان درنیامده‌اند، دعوت می‌کنیم در سومین آزمون صلاحیت حرفه‌ای که با همکاری سازمان سنجش برگزار خواهد شد، شرکت کنند تا بتوان برای آن‌ها نیز پروانه صادر کرد و از ظرفیتشان بهره‌مند شد.
افزایش ۱۵۶ درصدی صدور پروانه روان‌شناسان
وی از تسهیل فرآیند صدور پروانه خبر داد و افزود: طی یک سال نخست فعالیت اینجانب در سازمان، با برگزاری دو آزمون، حدود ۱۳ هزار پروانه اشتغال صادر شد. همچنین در سال گذشته، با رشد ۱۵۶ درصدی در صدور پروانه نسبت به کل بیست سال گذشته مواجه بودیم.
وضعیت نامطلوب در برخی استانها
وی با اشاره به استاندارد مورد نظر سازمان نظام روان‌شناسی، توضیح داد: باید به ازای هر هزار نفر جمعیت، یک روان‌شناس فعال وجود داشته باشد. با توجه به جمعیت بالای ۸۵ میلیون نفری کشور، به دست‌کم ۸۵ هزار روان‌شناس نیاز داریم؛ به‌عبارت دیگر، در هر ۱۰ هزار نفر باید بیش از ۸ روان‌شناس حضور داشته باشند. این در حالی است که در برخی کشورها برای هر هزار نفر، بیش از ۷ روان‌شناس فعالیت می‌کنند.
فتحی با اشاره به توزیع روان‌شناسان در استان‌های مختلف گفت: بیشترین تعداد روان‌شناس در استان تهران است که به ازای هر ۱۰ هزار نفر، بیش از ۸ روان‌شناس دارد. در استان البرز این نسبت بیش از ۵، در اصفهان بیش از ۴، و در آذربایجان شرقی کمتر از ۳ نفر به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت است. در برخی استانها مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد، این نسبت به یک روان‌شناس برای هر ۱۰ هزار نفر می‌رسد که به هیچ‌وجه وضعیت مطلوبی نیست.
افسردگی و اضطراب، شایع‌ترین اختلالات روانی
وی خاطرنشان کرد: افسردگی و اضطراب شایع‌ترین مشکلات روان‌شناختی در کشور هستند. هرچند آمار دقیقی از میزان شیوع این اختلالات در استان‌های مختلف وجود ندارد، اما این دو اختلال در سطح جهانی نیز شیوع بالاتری دارند. بنابراین همه سازمان‌ها باید برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و ارتقای سلامت روان جامعه، برنامه‌ریزی عملیاتی داشته باشند.
تعرفه خدمات روان‌شناسی چقدر است؟
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی در خصوص تعرفه‌های خدمات روان‌شناسی گفت: در سال جاری، تعرفه‌ها به موقع اعلام و ابلاغ شد. بر این اساس، تعرفه هر جلسه ۴۵ دقیقه‌ای برای کارشناسان ارشد دارای پروانه ۵۰۳ هزار و ۵۰۰ تومان و برای دکترای تخصصی دارای پروانه ۶۲۰ هزار تومان تعیین شده است. همچنین، مشاوران کارشناسی ارشدی که بیش از ۱۵ سال سابقه دارند، می‌توانند ۵۸۶ هزار تومان و دکترهای تخصصی باسابقه نیز تا ۷۰۲ هزار و ۸۰۰ تومان دریافت کنند.
در تعرفه جدید، برای نخستین‌بار، جزء حرفه‌ای و فنی به‌صورت مجزا مشخص و ابلاغ شده است. جزء حرفه‌ای مربوط به خدمات تخصصی روان‌شناس است و به‌عنوان حق‌الزحمه شناخته می‌شود، در حالی که جزء فنی شامل هزینه‌هایی مانند حقوق پرسنل، اجاره دفتر، مالیات، آب، برق، تلفن و سایر مخارج جاری است. بر این اساس، سهم جزء حرفه‌ای برای کارشناسان ارشد ۲۶۹ هزار و ۵۰۰ تومان و برای دکترای تخصصی ۳۰۸ هزار تومان تعیین شده و مابقی مبلغ مربوط به جزء فنی است.
وی درباره تفکیک جزء فنی و حرفه‌ای افزود: انتظار می‌رود در خدمات مشاوره تلفنی یا برخط، تنها جزء حرفه‌ای از مراجعان دریافت شود تا دسترسی عمومی به خدمات تسهیل شود. به‌عبارت دیگر، در جلسات غیرحضوری، روان‌شناس دارای مدرک کارشناسی ارشد باید تنها ۲۶۹ هزار و ۵۰۰ تومان دریافت کند، در حالی که در جلسات حضوری این مبلغ تا ۵۰۳ هزار و ۵۰۰ تومان می‌رسد.
لزوم پوشش بیمه‌ای خدمات روان
وی همچنین تأکید کرد: خدمات بیمه‌ای باید در راستای حمایت از مردم و روان‌شناسان توسعه یابد تا امکان بهره‌مندی بیشتر از خدمات سلامت روان فراهم شود. تاکنون فقط خدمات روان‌شناسی بالینی و روان‌شناسی سلامت تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند. با این حال، مذاکراتی با وزارت بهداشت و سازمان‌های ذی‌ربط انجام شده و امیدواریم امسال سایر گرایش‌های روان‌شناسی و مشاوره نیز مشمول بیمه شوند.
مردم مبالغ بیشتر از تعرفه مصوب را پرداخت نکنند
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی در پاسخ به سؤالی مبنی بر دریافت هزینه‌های بالاتر از تعرفه در برخی مراکز خصوصی گفت: در حال راه‌اندازی «سامانه نظارت پسینی» هستیم که مقدمات آن از سال گذشته فراهم شده و به زودی به بهره‌برداری می‌رسد. این سامانه امکان نظارت بر عملکرد روان‌شناسان و تعرفه‌های دریافتی را فراهم می‌کند. از مردم نیز درخواست می‌کنیم در مراجعه به روان‌شناسان از پرداخت مبالغ بالاتر از تعرفه مصوب خودداری کنند و در صورت مشاهده تخلف، موضوع را به معاونت انتظامی سازمان گزارش دهند. اطلاعات تماس این معاونت در وب‌سایت سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره موجود است.
