بیش از ۴۸ ساعت از انفجار مهیب در اسکله شهیدرجایی بندرعباس می‌گذرد و در حالی هر روز و هر ساعت به شمار جانباختگان این فاجعه افزوده می‌شود، هنوز روشن نیست اساساً این جان‌های عزیز قربانی چه شده‌اند!
شاهد سکوت مسئولان هستیم و نبود شفافیت رسانه‌ای، همچون اغلب حوادث پیشین و فجایع مشابه، منجر به تشویش افکار عمومی و در نتیجه انتشار روایت‌های متعدد درباره علل و عوامل احتمالی وقوع این انفجار مهیب شده است. شرایطی که در عین حال باعث شد افکار عمومی بیش از پیش دچار سرگردانی شود و هرچه از زمان وقوع این حادثه می‌گذرد، با پرسش‌های بی‌پاسخ بیشتری رو‌به‌رو می‌شود. طنز تلخ این ماجرا، اما این بود که مسئولان قضایی به‌جای توجه به این نکات، این بار هم همچون تجارب تلخ گذشته، صرفاً اقدام به برخورد با ناظرانی کردند که به‌دلیل ضعف اطلاع‌رسانی، گمانه‌ها و احتمالات گوناگون را مطرح می‌کردند تا شاید بشود با بحث در فضای رسانه‌ای و مجازی، حقیقت احتمالی را حدس زد.
مسئولان عمداً یا سهواً منجر به وقوع یا تشدید خسارات حادثه شدند
اما در شرایطی که این گمانه‌زنی‌ها درباره علل و عوامل وقوع این حادثه تلخ، به‌طور کلی ۳ عامل را به‌عنوان عامل بروز این فاجعه مورد گمانه‌زنی قرار داده و تاکید داشته و دارند که یا خرابکاری و عوامل خارجی منجر به این انفجار مهیب شده یا خرابکاری و عوامل نفوذی داخلی و یا قصور و کوتاهی مسئولان ذی‌ربط، یک نماینده پیشین مجلس معتقد است «صرف‌نظر از اینکه عامل اصلی وقوع این حادثه تلخ و مرگبار کدامیک از این ۳ دسته عوامل باشد، آن‌چه مسلم است، این است که قطعاً شماری از مسئولان داخلی در این حادثه مرتکب قصور یا تقصیر شده‌اند.»
علی‌محمد نمازی که در این رابطه با «رویداد ۲۴» به گفت‌و‌گو نشسته، با طرح این پرسش که «مگر می‌شود چنین حادثه‌ای بزرگی هیچ عاملی نداشته باشد»، می‌گوید: «باید توجه داشته باشیم که چنین فاجعه عظیمی قطعاً ناشی از قصور و تقصیر مقصر یا مقصران است که یا عمداً یا سهواً در این فاجعه نقش داشته‌اند.»
بیشتر بخوانید: جزئیات فعالیت‌های شرکت سینا| محموله «بسیار خطرناک» چگونه وارد و انبار شد؟
این عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی همچنین با تسلیت به خانواده جانباختگان و ابراز همدردی با تمامی بازماندگان این حادثه تلخ، می‌گوید: «انفجار بسیار مهیبی که در اسکه رجایی‌شهر بندرعباس افتاد، اتفاق بسیار ناگواری بود و قطعاً عامل یا عوامل سوء در آن نقش داشته‌اند؛ چنان‌که رهبری هم در پیام تسلیتشان به این مهم اشاره کرده و گفتند که مسئولان ذی‌ربط با تمامی کسانی عمداً یا سهواً منجر به وقوع این حادثه شدند، برخورد کنند.»
نقش و مسئولیت مسئولان در این فاجعه انکارناپذیر است
نمازی همچنین با تاکید بر اینکه «نقش و مسئولیت مسئولان در این فاجعه انکارناپذیر است»، گفت: «درواقع این مسئولان یا مستقیماً در بروز این سانحه مرگبار نقش داشته‌اند یا دست‌کم، به دلیل ترک‌فعل و سوءمدیریت، زمینه تشدید تخریب‌های صورت گرفته و گستردگی بیشتر خسارت‌های آن را فراهم آورده‌اند.»
او که سابقه حضور در ششمین دوره مجلس را نیز در کارنامه دارد، در ادامه با طرح این پرسش که «چرا باید این میزان مواد قابل انفجار و اشتعال به این شکل در یک انبار انباشته شود»، می‌گوید: «چنین انبار عظیمی که چنین محموله‌های حساسی در آن نگهداری شده، قطعاً باید دارای یک بایگانی فوق پیشرفته و مدرن و برخط باشد تا فارغ از این دست اتفاقات، اگر احیاناً مسئولی به فلان محموله احتیاج داشت، دقیقاً بداند کجا برود.»
او در ادامه خاطرنشان کرد: «این در حالی است که طبیعتاً اگر این اسکله از چنین بایگانی مدرنی برخوردار بود، هنگام بروز سوانح و حوادثی همچون آن‌چه در ابتدای هفته جاری شاهد بودیم، این امکان در اختیار مسئولان اطفاء حریق و امدادرسانی قرار می‌گرفت، با آگاهی کامل از تمامی محموله‌های انبارشده در اسکله و محل و میزان آن، وارد صحنه وقوع حادثه شوند و در کوتاهترین زمان ممکن، هر آن محموله خطرناک و قابل‌اشتعالی را که احیاناً پیرامون نقطه اصلی و اولیه انفجار قرار داشت، از محل آتش‌سوزی دور کنند تا دست‌کم از گسترش افسارگسیخته حریق جلوگیری به عمل آید.»
مسئولان درباره محتوای محموله‌ها و کانتنر‌ها شفاف‌سازی کنند
این عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی همچون در توصیه‌ای به مسئولان ارشد تیم‌های حقیقت‌یابی مختلفی که ازجانب دولت، مجلس یا سایر نهاد‌ها به محل اعزام شده‌اند، گفت: «مسئولان باید دقت کنند که به هر حال این حادثه ناشی از قصور یا تقصیرِ مقصر و مقصرانی است که یا عمداً یا سهواً مرتکب این انفجار شده یا زمینه گسترش آن را فراهم کرده‌اند.»
او همچنین بر لزوم پاسخگویی دقیق مسئولان درخصوص ابعاد گوناگون این فاجعه شد و گفت: «مسئولان باید دقیقاً توضیح دهند که چه میزان مواد قابل اشتعال و انفجار روی هم انباشت شده بود و چرا فاصله میان کانتینر‌ها رعایت نشده است؟! آیا نمی‌شد پیش از وقوع این فاجعه تلخ و مرگبار، از طریق هلی‌برد و هوابرد یا از زمین، میان محموله‌ها و کانتینر‌ها فاصله ایجاد کنند.»
نمازی که معتقد است «وجود مقصر و مقصران این حادثه، امری قطعی است»، گفت: «مگر می‌شود چنین انباری را این‌چنین به حال خود رها کنید که اگر برفرض اتفاقی افتاد، این میزان خسارت جانی و مالی به بار بیاید؟!»
این فعال سیاسی اصطلاح‌طلب همچنین با اشاره به خسارات اقتصادی این انفجار گفت: «طبیعتاً در حال حاضر کمتر به این دست خسارات توجه می‌شود، اما طبیعتاً پس از اتمام عملیات امدادرسانی و اطفاء حریق و درمان مجروحان پرشمار این حادثه و نیز گرامیداشت یاد ده‌ها جانباخته و خانواده‌ها و بازماندگان داغدیده آنان، نوبت به آن است که درباره خسارات اقتصادی این انفجار مهیب نیز بررسی و اطلاع‌رسانی صورت گیرد.»
استعفای مسئولان می‌تواند برای جامعه آرامش‌بخش باشد
نمازی همچنین با توصیه به مسئولان بررسی ابعاد این حادثه مرگبار که با حداکثر نازک‌بینی و موشکافی به بررسی ابعاد حادثه بپردازند، به این نکته مهم نیز اشاره کرد که «متاسفانه در این چند روزی که از حادثه می‌گذرد، نه شاهد استعفای مقام‌های ذی‌ربط هستیم و نه تاکنون خبری از برخورد قضایی یا بازداشت این مسئولان منتشر شده است.»
او در واکنش به این پرسش «رویداد ۲۴» که چرا هیچ‌یک از مسئولان استانی و کشوری در این چند روز از مقام خود کناره‌گیری نکرده‌اند، گفت: «این دست کناره‌گیری و استعفای مسئولان در جهان امروز، در بسیاری از موارد ازسوی کسانی که واقعاً مرتکب قصور یا تقصیر شده‌اند، صورت نمی‌گیرد؛ بلکه معمولاً بالاترین مقام مسئول در حوزه مربوطه، صرف‌نظر از اینکه راساً در وقوع حادثه نقش داشته و وقوع یا گسترش ابعاد آن، ناشی از ضعف یا ترک فعل او بوده یا نه، از عموم ملت عذرخواهی کرده و از مقام خود کناره‌گیری می‌کند تا اولاً نشان دهد که تا چه میزان به زندگی و حیات شهروندان احترام می‌گذارد و آن را خط قرمز خود می‌داند و ثانیاً این پیام را به جامعه و افکار عمومی جریحه‌دار شده مخابره کند که درد و آلام آنان را درک می‌کند.»
نمازی با تاکید بر اینکه درپی بروز چنین فجایع تلخی که خسارات جانی گسترده دارند، طبیعتاً افکار عمومی به‌شدت جریحه‌دار می‌شود، گفت: «استعفای مسئولان مربوطه در این شرایط، بیش از هر چیز به این خاطر است که تا حد امکان، آرامش به جامعه بازگردد. حال آن‌که در کشور ما، نه در این حادثه تلخ و نه در اغلب موارد مشابه در گذشته، شاهد کناره‌گیری خودخواسته و فوری مسئولان ذی‌ربط نبودیم.»
وقتی شفافیت نباشد، طبیعتاً مردم می‌گویند که کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است
نمازی همچنین در واکنش به پرسش دیگر «رویداد ۲۴» درخصوص نبود شفافیت رسانه‌ای و ضعف آشکار در اطلاع‌رسانی ابعاد این حادثه گفت: «اطلاع‌رسانی و ارائه گزارش دقیق به جامعه همیشه، حتی در شرایطی که اتفاق خاصی هم نیفتاده، امری ضروری است و طبیعتاً وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، ضرورت آن دوچندان می‌شود. حال آن‌که بجای شفافیت و اطلاع‌رسانی سریع و دقیق، مخفی‌کاری صورت می‌گیرد، درست یا نادرست افکار عمومی به سمت این احتمال می‌رود که یک جای کار می‌لنگد.»
او گفت: «درواقع در چنین شرایطی مردم می‌گویند لابد کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است و چیزی پشت پرده است که مسئولان، شهروندان را محرم نمی‌دانند و در برخورد با آنان، فاقد صداقت هستند.»
نمازی با اشاره به تصویری که در روز‌های گذشته در فضای مجازی دست به دست شده و در آن عکس‌هایی از ده‌ها جوانی که در این مدت مفقود شده‌اند، دیده می‌شود، گفت: «این همه جان و جوان زیبای این مملکت را چطور می‌توان دید و به حال این مملکت نگریست. هرچه در مذمت، زشتی و خسارت‌بار بودن آن صحبت کنیم، کم گفته‌ایم.»
این عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی همچنین با اشاره به توجیه برخی مسئولان برای عدم اطلاع‌رسانی در این دست فجایع گفت: «متاسفانه بعضاً با این ادعا که درصورت اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف‌سازی رسانه‌ای، ممکن است دشمنان از اطلاعاتی که ارائه می‌شود، سوءاستفاده کند. درواقع مسئولان ظاهراً هنوز این واقعیت انکارناپذیر را درک نکرده‌اند که اگر رضایت شهروندان جلب نشود و جامعه اعتماد و اطمینان خود را به حاکمیت از دست بدهد، چه دشمنی در فکر ضربه زدن با ما باشد، چه نه، ما شکست خورده و قافیه را باخته‌ایم.»
لزوم رعایت استاندارد NFPA
نمازی همچنین با اشاره به دستورالعملها و آیین‌نامه‌های گوناگون ایمنی در سراسر جهان و مشخصاً استاندارد NFPA متعلق به سازمان غیرانتفاعی موسوم به انجمن ملی حفاظت از آتش، گفت: «درمجموع ۱۶۱ دستورالعمل و آیین‌نامه داریم که با عنوان اختصاری NFPA شناخته می‌شود و باید در تمامی تاسیسات و نهاد‌هایی که احتمال بروز این دست حوادث در آن وجود دارد، رعایت شود. به بیان دقیق‌تر در کشور‌های توسعه‌یافته، وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد، کمیته تحقیق اعزامی، مشخصاً این مسئله را مورد بررسی قرار می‌دهد که آیا تمامی مفاد این دستورالعملها اجرا شده یا نه. بدین ترتیب اگر احیاناً شماری از مفاد یک یا چند فقره از این دستورالعملها رعایت نشده باشد، در گزارش نهایی، به‌طور روشن و شفاف اعلام می‌شود که فلان ماده و بند از بهمان دستورالعمل رعایت نشده و عدم رعایت آن، چه خساراتی را درپی داشته است.»
او اضافه کرد: «همچنین اگر تمامی مفاد این ۱۶۱ دستورالعمل رعایت شده باشد و حادثه به‌رغم رعایت تمامی این موارد و به دلیلی بجز آن، رقم خورده باشد، آن مورد جدید احصاء می‌شود و در اسرع وقت دستورالعمل جدیدی تدوین می‌شود تا دست‌کم با استفاده از تجارب این حادثه تلخ، مانع از تکرار آن در آینده شوند.»
بی‌توجهی مدیران به MSDS
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین با اشاره به نحوه فعالیت مدیران در نهاد‌هایی همچون اسکله شهیدرجایی گفت: «وقتی مدیری در یک سازمان همچون همین بندر شهید رجایی منصوب می‌شود، حتی اگر شخصاً تخصصی در خصوص مسائل ایمنی نداشته باشد، تنها باید الزامات Material Safety Data Sheet که به اختصار به‌عنوان «MSDS» یا «برگه اطلاعات ایمنی مواد» شناخته می‌شود، رعایت کند. برگه‌ای که اطلاعاتی درمورد خطرات بالقوه و روش ایمن کار با مواد در آن قرار دارد و مدیران می‌توانند با رعایت دقیق آن، مانع از بروز این دست حوادث شوند.»
او با ابراز تاسف نسبت‌به بی‌توجهی به این اصول اساسی مدیریتی در کشور گفت: «متاسفانه در کشور ما در اغلب این دست حوادث، علت اصلی ناشی از همین بی‌توجهی به مدیران به اصول اساسی مدیریتی است. حال آن‌که مسئولانی که در حوزه‌ای همچون یک اسکله و بندر تجاری فعالیت می‌کنند، پیش و بیش از هرچیز به این نیاز دارند که با رعایت تمامی اصول و مفاد و نکات ایمنی، اطمینان و اعتماد ذی‌نفعان را جلب کنند.»
اختلاط امور نظامی و غیرنظامی، جان شهروندان را به خطر می‌اندازد
نمازی در پایان در واکنش به این پرسش که آیا به‌رغم نبود شفافیت و اطلاع‌رسانی رسمی، بروز کدامیک از سناریو‌های محتمل اعم از خرابکاری خارجی، داخلی یا سوءمدیت را محتمل می‌داند، گفت: «متاسفانه نمی‌توان هیچ‌یک از این ۳ سناریو را یکسر کنار گذشت.»
او گفت: «یکی از ریشه‌ها و عوامل اصلی این دست حوادث، اختلاط و مخلوط کردن امور است. ما نباید با استفاده از امکانات غیرنظامی کار نظامی انجام دهیم و مثلاً با هواپیمای مسافربری، محموله‌های تسلیحاتی یا نیروی نظامی جابه‌جا کنیم. آن هم با این بهانه که اگر چنین نکنیم، ممکن است دشمن متوجه برنامه‌های نظامی‌مان بشود. چراکه تمام آن‌چه برای تقویت زیرساخت‌های دفاعی انجام می‌دهیم، درنهایت برای حفظ جان شهروندان است و این دست اختلاط امور، خود می‌تواند عاملی باشد که جان شهروندان را به خطر بیاندازد.»
منبع: رویداد 24
